Cây bạch hoa xà thiệt thảo hay còn gọi là an điền bò, có tên khoa học là Hedyotis diffusa Willd, thuộc họ Rubiaceae (Cà phê), có những đặc điểm như sau:
Cây thảo mọc bò, dài 20 – 25cm, thân vuông màu nâu nhạt, cành lá sum sê. Lá cây mọc đối, hình mác thuôn, dài 1 – 3,5cm, rộng 1 – 3cm, gốc và đầu lá nhọn, mặt trên nhẵn hoặc hơi nháp, mặt dưới có màu xám nhạt, gân giữa nổi rõ, các lá kèm có răng nhỏ ở đầu.
Hoa màu trắng, ít khi có màu hồng, có cuống, mọc đơn độc hoặc theo đôi một ở kẽ lá. Lá đài hình mác, ống tràng dài 1,5mm, bầu có hai ô đựng nhiều noãn, đầu nhụy chia đôi.
Quả khô, đầu bằng, bao bọc bởi những lá đài, nhiều hạt màu nâu nhạt.
Cây bạch hoa xà thiệt thảo dễ nhầm lẫn với các cây lưỡi rắn – Vương thái tô, cây xương cá, cây an điền (Oldenlandia corymbosa L., Hedyotis corymbosa (L.) Lamk.) cùng họ.
Bộ phận dùng: Toàn cây, thu hái vào mùa hè, thu, rửa sạch rồi phơi hoặc sấy khô.
Khu vực phân bố:
Chi Hedyotis L. gồm hầu hết là cây thân thảo, sống một năm hay lâu năm. Chỉ một số ít loài là cây bụi nhỏ, cành cây vươn dài, mọc bò hay dựa vào giá thể leo. Chúng phân bố rộng khắp các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Nơi tập trung nhiều loài nhất của chi này có lẽ là vùng nhiệt đới châu Á. Riêng vùng Đông Nam Á, đã có tới hơn 10 loài cây được sử dụng làm thuốc.
Ở Việt Nam, có khoảng 60 loài chi Hedyotis L., trong đó bạch hoa xà thiệt thảo là loài phân bố phổ biến. Tuy nhiên, ở các tỉnh trung du Bắc Bộ và ven biển miền Trung thường gặp nhiều hơn các tỉnh khác.
Cây còn phân bố ở nhiều nước khác như Srilanka, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia và vùng phía nam Trung Quốc. Bạch hoa xà thiệt thảo là cây ưa sáng, ưa ẩm, thường mọc rải rác hoặc thành từng đám ở ven đường, vườn, nhất là ở các gò đất cao và ruộng trồng màu ở vùng trung du. Hàng năm, cây con mọc lên từ hạt, sinh trưởng và phát triển nhanh vào mùa hè. Sau khi ra hoa quả, toàn cây lụi tàn vào giữa mùa thu.
Hạt cây bạch hoa xà thiệt thảo tồn tại 5 – 6 tháng qua mùa đông và phải gần hết mùa xuân năm sau mới nảy mầm.
Bạch hoa xà thiệt thảo mọc trong tự nhiên khá phong phú. Tuy nhiên muốn chủ động nguồn nguyên liệu làm thuốc thì vẫn phải trồng. Cây trồng bằng hạt vào mùa xuân hoặc đầu hè và có thể thu hoạch sau 3 – 4 tháng.
Cây bạch hoa xà thiệt thảo có thành phần hóa học là các osid như scandosid methyl ester, asperulosid, methyl ester, 6.0.p coumaroyl scandosid, 6.0. feruscandosid methyl ester, 6.0. p.coumaroylscarđosid methyl ester, các acid asperulosidic, oleanolic, deacetyl – asperulosidic, p.coumaric, p. sitosterol, stigmasterol và sitosterol – o – glucose.
