Khi nghe tới Đủng đỉnh, nhiều người cảm thấy loại cây này rất quen thuộc nhưng cũng có nhiều người chưa được thấy trực tiếp bao giờ, đặc biệt, đa phần mọi người đều chưa biết tới công dụng chữa đau nhức xương khớp rất hiệu quả của Đủng đỉnh.
Cây Đủng đỉnh có tên khoa học là Caryota mitis Lour., là một loại thực vật hạt kín thuộc họ Cau Arecaceae. Cây phát triển tốt nhất ở vùng khí hậu nhiệt đới có lượng mưa lớn, vì thế chúng phân bố chủ yếu ở các nước có khí hậu này, đặc biệt là các nước thuộc khu vực Đông Nam Á như Việt Nam, Singapore, Indonesia, Thái Lan và rải rác một số vùng thuộc châu Úc, châu Mỹ,… Cây mọc nhiều ở chân núi đá vôi, thung lũng ẩm, ven các đường rừng, dưới tán cây gỗ thưa.
Khi trồng trong nhà, cây thường có chiều cao không quá 2,5 mét; còn ở ngoài trời cây có thể cao tới 20,5 mét.
Cách nhận biết
Cây Đủng đỉnh có thân đơn độc, thường mọc thành các bụi nhỏ, cao từ 2-10m.
Thân cây thẳng, hình trụ. Khi còn bé, gốc cây nhỏ, mảnh; khi trưởng thành, thân cây thường to bằng khoảng cây cau, càng lớn tuổi thân càng cao nhưng bề to ngang không thay đổi nhiều. Thân cây có nhiều vòng sẹo và sợi do bẹ lá để lại làm thành. Cần tránh tiếp xúc với các sợi này vì chúng có thể gây ngứa da.
Xem thêm :
Lá kép của đủng đỉnh có hình lông chim, dài từ 1,5 đến 3m, có cuống chung lớn. Lá chét của cây mọc so le, dai, dài khoảng 15 – 20cm, mang các lá lớn hình đuôi cá ở đỉnh, mép trên có răng không đều, mép dưới men theo cuống. (Lá chét là những lá phụ nhỏ ở trong một lá kép).
Hoa của cây này có màu kem, nhỏ, mọc thành các mo dày đặc. Bông mo dài khoảng 30-40 cm, càng lên đỉnh càng lơn. Hoa đủng đỉnh thường ra vào mùa hè.
So với các loài Caryota khác, cây Đủng đỉnh có một điểm thú vị ở chỗ, chúng là loài đơn thân. Sau khi ra hoa cây sẽ chết và đậu quả từ ngọn xuống. Tuy nhiên, toàn bộ cây sẽ không chết mà chỉ có phần thân ra hoa sẽ chết đi. Điều này khiến cây Đủng đỉnh có vòng đời ngắn hơn so với các loại cây trong họ, đời sống tự nhiên của chúng thường kéo dài 10 – 20 năm, cũng có khi lên tới 40 năm.
Công dụng của Đủng đỉnh
Các bộ phận khác nhau của cây đã được sử dụng theo nhiều cách khác nhau tại mỗi quốc gia mà nó có mặt. Dưới đây là một số công dụng tiêu biểu:
Tại Việt Nam
– Làm cảnh: Cây được trồng để làm cảnh trong nhà hoặc ngoài trời. Lá cây có thể dùng để trang trí.
– Làm thuốc: Nhân đân ta sử dụng các bộ phận khác nhau của cây Đủng đỉnh để làm thuốc:
Khối sợi mềm ở các nách lá như bùi nhùi được nhân dân ta sử dụng để đắp ngoài một số loại vết thương, giúp lành lành nhanh chóng;
Quả cây được ngâm với rượu để xoa bóp chữa đau nhức xương khớp. Ngoài ra, nhân dân ta cũng sử dụng rượu ngâm Đủng đỉnh để uống, có tác dụng chữa bệnh dạ dày.
Vỏ cây được sử dụng trong Đông y để điều trị ghẻ lở, mụn nhọt
Rễ cây dùng để trị các bệnh liên quan tới răng miệng, đặc biệt là nhức răng.
Hoa lấy chất để gội đầu, giúp kích thích mọc tóc, ngăn ngừa gàu và rụng tóc.
Lõi cây điều trị các chứng bệnh liên quan đến dạ dày hoặc đau đầu, thấp khớp.
– Làm đồ ăn: Chồi non của cây có thể dùng để làm đồ ăn.
Trên thế giới
Cây được trồng làm cảnh.
Thân cây được chế biến thành một loại bột dùng làm thức ăn.
Giống như các loài họ cọ khác, nhựa cây cũng được khai thác để được làm thành đường cọ hoặc lên men để làm bánh kẹo. Loại đường này chứa tới 2,3% protein và một lượng vitamin đáng kể.
Khối sợi ở nách là được dùng như một thứ bùi nhùi để nhóm lửa.
Thân cây cũng được sử dụng để làm giáo, làm máng xối hoặc ống dẫn nước.
Lá được dùng làm khăn hoặc dệt thành đồ gia dụng, sợi từ bẹ lá làm thành dây. Lá cây còn được dùng làm thức ăn gia súc, bởi nó chứa 2% protein và 9,3% chất xơ.
Nhân của quả và chồi cuối có thể ăn được khi chế biến đúng cách.
Hạt quả đủng đỉnh khô được sử dụng để làm đồ trang sức.
Về mặt y học, sợi bùi nhùi của cây được sử dụng để điều trị vết cắn của động vật có độc và côn trùng đốt.
Cách chữa đau xương khớp từ Đủng đỉnh
Ngâm rượu đủng đỉnh tươi với đường
Chuẩn bị nguyên liệu:
1kg quả đủng đỉnh tươi nửa xanh nửa chín.
100g đường kính trắng hoặc đường phèn
1 cái chậu lớn.
1 bình rượu thủy tinh 5 lít.
3 lít rượu trắng khoảng 40 độ
Cách ngâm:
Trái đủng đỉnh rửa sạch với 2-3 nước. Lưu ý rửa nhẹ nhàng để tránh làm dập quả gây ngứa. Sau đó đem ngâm với nước muối loãng khoảng 3 tiếng để loại bỏ bớt nhựa và độ ngứa rồi rửa lại với nước sạch, để ráo.
Đổ đường ra chậu, đeo găng tay rồi bóp nát quả cùng với đường. (Không cần bóp nát quá).
Cho hỗn hợp Đủng đỉnh và đường vào bình ngâm đậy nắp thật kín, để vào chỗ khô thoáng chờ lên men trong khoảng 5-6 ngày.
Sau khi hỗn hợp lên men, đổ 3 lít rượu trắng vào ngâm và đậy kín nắp, để nơi thoáng mát. Sau 2 tháng là có thể sử dụng nhưng nên ngâm >2 tháng mới đem ra dùng để tránh bị ngứa.
Ngâm rượu đủng đỉnh tươi không đường
Chuẩn bị nguyên liệu:
1kg trái đủng đỉnh tươi nửa xanh nửa chín
1 cái chậu lớn sạch.
1 bình rượu thủy tinh 5 lít.
3 lít rượu nếp cái hoa vàng khoảng 40 độ. (Khi ngâm rượu đủng đỉnh không đường, chỉ nên sử dụng rượu nếp cái hoa vàng).
Cách ngâm rượu:
Tương tự như cách trên, rửa sạch trái đủng đỉnh với 2-3 nước rồi ngâm với nước muối pha loãng khoảng 3 tiếng. Sau đó rửa lại với nước sạch và để ráo. Chú ý rửa ngâm nhẹ nhàng để tránh làm dập quả gây ngứa.
Đổ trái đủng đỉnh vào chậu rồi bóp nát. Lưu ý: cần đeo găng tay khi bóp quả và không cần bóp quá nát.
Cho trái đủng đỉnh đã bóp nát vào trong bình rồi đổ rượu nếp cái hoa vàng vào ngâm, đậy nắp thật kín, để nơi khô thoáng.
Ngâm trong thời gian 2 tháng là có thể sử dụng.
Cách sử dụng rượu ngâm đủng đỉnh chữa đau nhức khớp
Để chữa đau nhức xương khớp từ rượu Đủng đỉnh, bạn có thể sử dụng để uống hoặc xoa bóp.
Dùng đường uống: Khi uống nên dùng vải lọc lấy rượu, nhằm tránh uống phải quả đủng đỉnh. Mỗi ngày bạn có thể sử dụng 1 chén Đủng đỉnh trong bữa cơm. Người già trên 60 tuổi và trẻ em không nên dùng theo cách này bởi cơ thể đã không còn sức đề kháng tốt nữa, rượu có thể gây ra những tác dụng không mong muốn.
Dùng xoa bóp: Hằng này bạn lấy rượu Đủng đỉnh rồi xoa bóp lên vùng xương khớp bị đau, nhức mỏi. Tuy nhiên cần tránh xoa rượu lên vùng da có vết thương hở, chảy máu, đang bị viêm hoặc sưng mủ vì dị ứng.
Những lưu ý
Sau khi ngâm rượu, nếu thấy có dấu hiệu mốc hoặc mùi khó chịu thì không nên sử dụng để tránh ngộ độc. Điều này xảy ra do quá trình ngâm có thể có những sai sót mà người ngâm không để ý.
Để ngâm rượu đủng đỉnh, bạn cũng có thể ngâm cả trái không cần bóp nát nhưng thời gian ngâm sẽ phải lâu hơn, khoảng 4-6 tháng mới được.
Quả đủng đỉnh đã uống đổ rượu vào vẫn có thể tiếp tục ngâm.
