Khái niệm, hình thức và ví dụ về chủ nghĩa duy vật

1. Chủ nghĩa duy vật là gì?

Chủ nghĩa duy vật là một trong những trường phái triết học lớn trong lịch sử, bao gồm trong đó toàn bộ các học thuyết triết học được xây dựng trên lập trường duy vật trong việc giải quyết vấn để cơ bản của triết học: vật chất là tính thứ nhất, ý thức hay tinh thần chỉ là tính thứ hai của mọi tồn tại trong thế giới; cũng tức là thừa nhận và minh chứng rằng: suy đến cùng, bản chất và cơ sở của mọi tồn tại trong thế giới tự nhiên và xã hội chính là vật chất.

2. Các hình thức của chủ nghĩa duy vật

1. Chủ nghĩa duy vật chất phác

Là kết quả nhận thức của các nhà triết học duy vật thời cổ đại. Chủ nghĩa duy vật chất phác xuất hiện và tồn tại cả ở phương Đông và phương Tây. Điển hình của chủ nghĩa duy vật chất phác là các học thuyết triết học duy vật thời cổ ở Ấn Độ, Trung Quốc (phương Đông) và Hy Lạp (Phương Tây). Chủ nghĩa duy vật chất phác trong khi thừa nhận tính thứ nhất của vật chất, chủ nghĩa duy vật giai đoạn này đồng nhất vật chất với một hay một số chất cụ thể; lý giải toàn bộ sự hình thành của thế giới từ một hoặc một số dạng vật chất cụ thể là bản nguyên của thế giới. Do đó quan điểm nhận thức của nhà triết học duy vật thời kỳ này mang nặng trực quan nên những kết luận của họ mang nặng tính cảm tính, ngây thơ.

Bạn đang xem: Khái niệm, hình thức và ví dụ về chủ nghĩa duy vật

Quan niệm của Talét cho rằng bản nguyên của thế giới cho rằng là nước, Hêraclit cho rằng là lửa, Đêmôcrit cho rằng là không khí hay triết học trung quốc cho rằng đó là ngũ hành: Kim, thủy, hỏa thổ. Dù còn nhiều hạn chế nhưng chủ nghĩa duy vật về cơ bản là đúng vì lấy bản thân bản chất của giới tự nhiên để giải thích cho tự nhiên chứ không viện đến thần linh hay Thượng Đế để giải thích.

1. Chủ nghĩa duy vật siêu hình

Với hình thức điển hình của nó là các học thuyết triết học duy vật thời cận đại (thế kỷ XVII-XVIII) ở các nước Tây Âu (tiêu biểu là chủ nghĩa duy vật cận đại nước Anh và Pháp) đạt những thành tựu lớn và ảnh hưởng đến triết học.

Phương pháp tư duy siêu hình máy móc được coi trọng. Đây là thời kì mà cơ học cổ điển thu được những thành tựư rực rỡ nên trong khi tiếp tục phát triển quan điểm của chủ nghĩa duy vật thời cổ đại, chủ nghĩa duy vật giai đoạn này chịu sự tác động mạnh mẽ của phương pháp tư duy siêu hình, máy móc của cơ học cổ điển.

Xem thêm : QUẤY RỐI TÌNH DỤC TẠI NƠI LÀM VIỆC THEO QUY ĐỊNH MỚI NHẤT

Do đó theo quan niệm của chủ nghĩa duy vật siêu hình, thế giới giống như một cỗ máy cơ giới khổng lồ mà mỗi bộ phận tạo nên nó luôn ở trạng thái biệt lập, tĩnh tại; nếu có biến đổi thì đó chỉ là sự tăng giảm đơn thuần về số lượng và do những nguyên nhân bên ngoài gây ra.

Chủ nghĩa duy vật siêu hình tuy chưa phản ứng đúng hiện thực trong mỗi liên hệ phổ biến và sự phát triển nhưng đã góp phần không nhỏ vào việc chống lại thế giới quan duy tâm và tôn giáo, nhất là giai đoạn lịch sử chuyển tiếp từ thời Trung cổ sang thời Phục Hưng ở các nước Tây Âu.

1. Chủ nghĩa duy vật biện chứng

Chủ nghĩa duy vật biện chứng quan niệm mọi sự vật, hiện tượng trong thế giới biểu hiện rất đa dạng, phong phú khác nhau nhưng đều có chung bản chất vật chất. V.I. Lênin định nghĩa: “Vật chất là một phạm trù triết học, dùng để chỉ thực tại khách quan, được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại phản ánh và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác“.

Định nghĩa này có thể hiểu theo nghĩa cơ bản sau:

Thứ nhất, với tư cách là phạm trù triết học (phân biệt với các khái niệm hay phạm trù của các khoa học cụ thể khác) dùng để chỉ mọi thực tại khách quan. Thực tại đó biểu hiện sự tồn tại của nó dưới các hình thức cụ thể là các sự vật, hiện tượng tồn tại khách quan, độc lập với ý thức của con người, không phụ thuộc vào ý thức của con người.

Xem thêm : Giải thích hiện tượng đánh gió bằng bạc

Hai là, thuộc tính cơ bản nhất, chung nhất của các dạng vật chất là tồn tại khách quan, không phụ thuộc vào cảm giác, ý thức của con người. Có thể hiểu mọi thứ tồn tại khách quan đều là vật chất.

Ba là, vật chất tồn tại khách quan thông qua các sự vật cụ thể. Khi vật chất tác động vào giác quan, gây nên cảm giác. Được cảm giác của chúng ta ghi lại. Vì vậy con người có khả năng nhận thức được thế giới. Với ý nghĩa đó, vật chất phải là cái có trước; còn cảm giác, ý thức của con người là cái có sau, là cái phụ thuộc vào vật chất, chỉ là sự phản ánh đối với vật chất, có nguồn gốc từ vật chất.

Định nghĩa vật chất của Lênin đã giải quyết được vấn đề cơ bản của triết học theo lập trường duy vật biện chứng, mở đường cho các ngành khoa học cụ thể đi sâu nghiên cứu thế giới, tìm thêm những dạng mới của vật chất, đem lại niềm tin cho con người trong việc nhận thức thế giới và cải tạo thế giới.

3.Ví dụ về chủ nghĩa duy vật

Câu trả lời chính xác nhất: Ví dụ về chủ nghĩa duy vật: Một con gà mái được được coi là cái khẳng định, nhưng khi con gà mái đó đẻ trứng thì quả trứng đó sẽ được coi là cái phủ định của con gà. Sau đó quả trứng gà trải qua thời gian vận động và phát triển thì quả trứng lại nở ra con gà con. Vậy con gà con lúc này sẽ được coi là cái phủ định của phủ định, mà phủ định của phủ định sẽ trở thành cái khẳng định. Sự vận động và phát triển này luôn diễn ra liên tục vận động và phát triển và có tính chu kỳ.

>> Xem thêm về Đặc trưng cơ bản của kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam qua bài viết của ACC GROUP.

>>> Xem thêm về Chủ nghĩa đế quốc là gì? Bản chất của chủ nghĩa đế quốc qua bài viết của ACC GROUP.

Nguồn: https://luatduonggia.edu.vn
Danh mục: Tổng hợp