'Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi' nghĩa là gì?

Người Việt có quan niệm “đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”

SHUTTERSTOCK

Bạn đang xem: 'Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi' nghĩa là gì?

Anh Vương An Nguyên, người sáng lập các cộng đồng về văn hóa nghệ thuật, giảng viên thỉnh giảng tại Trường ĐH Văn Lang, Trường ĐH Công nghệ TP.HCM (HUTECH), cho biết câu “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” mang ý nghĩa về một chút lễ nghi và những liên tưởng đẹp đẽ. Muối là gia vị cần thiết, hay ẩn dụ cho sự mặn mà đời người, vôi thì để sơn phết mới mẻ lại nhà cửa.

Chị Tô Hy, 25 tuổi, đang học thạc sĩ Hán Nôm tại Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM, cũng cho rằng câu tục ngữ “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” có nguồn gốc từ xa xưa, vào đầu năm người ta thường để riêng một nắm muối với một nắm gạo coi như lấy may. Với quan niệm muối mặn, gia đình tình cảm mặn nồng, gạo thì ấm no sung túc. “Cuối năm mua vôi” là vì ngày xưa người ta mua vôi về trữ để ăn trầu, quét lại tường nhà.

Mùng 1 tết: Nhìn lại năm Nhâm Dần, đón năm mới Quý Mão nhiều hy vọng mới

“Tết đến, người xưa quan niệm nhà cửa phải gọn gàng, sạch sẽ, tươm tất mới dám rước ông bà tổ tiên về ăn tết với con cháu. Tục “cuối năm mua vôi” đến nay dường như không còn nữa. Nhưng riêng việc lấy muối và gạo làm may mắn đầu năm thì một số gia đình vẫn giữ. Một số ít gia đình hiện nay còn giữ tục lệ ngày đầu năm mới sẽ bỏ muối, gạo vào các bình riêng, sau đó để lên bàn thờ ông địa. Mỗi năm họ cũng dành riêng một nhúm muối gói lại bỏ trong gác bếp, một nhúm gạo gói lại bỏ trong thùng gạo”, chị Tô Hy nói.

Xem thêm : Hợp đồng part time có phải đóng thuế TNCN không?

Ai cũng mong những điều may mắn, tốt lành sẽ đến trong năm mới phan hậu

Những giá trị còn mãi, dù thời gian chảy trôi

Theo anh Vương An Nguyên, mọi thứ đều sẽ chảy trôi, biến đổi, nhưng cái ở sâu bên trong văn hóa thì thường khó đổi thay. Nếu chỉ xét câu “đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” trong các đối chiếu bối cảnh văn hóa-xã hội thì có người sẽ thấy chúng cũ kỹ, lạc thời. Vì bây giờ còn mấy ai thấy muối quý hiếm hay dùng vôi để phủ phết làm mới lại không gian?

Tuy nhiên, theo anh Nguyên, có những thứ gợi lên trong ca dao tục ngữ sẽ khó thay đổi hơn, đó có thể xem như những gì được gọi là mã văn hóa-tri thức dân gian, những cảm nhận đẹp đẽ về cuộc đời mà tiền nhân đúc kết. Những điều này là chỉ dẫn đúng đắn cho bất kỳ thế hệ nào, bởi vì sau cùng thì tết Nguyên đán vẫn là điều quan trọng với người Việt.

Anh Vương An Nguyên nvcc

Giờ đây, muối đã không còn đắt giá như ngày xưa, vôi không còn lựa chọn duy nhất để làm mới nhà. Dù vậy, vị mặn của muối vẫn y nguyên qua bao thế hệ, trường nghĩa về việc quan hệ cần đằm thắm biết chia sẻ, biết hội ngộ cùng nhau cả niềm vui hay nỗi buồn, cuộc đời đẹp đôi khi là vì đủ mặn mà. Vôi có thể vẫn được hiểu như sự làm mới lại ngôi nhà, cuộc đời, ai cũng nên dành thời gian thu vén lại phiền não hay thậm chí cần được động viên để hiểu đời sống còn rất nhiều cơ hội để làm lại tươi mới hơn, mới mẻ hơn”, anh Nguyên chia sẻ.

Theo anh Nguyên, câu tục ngữ “đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” cũng có giá trị tinh thần với gen Y, gen Z ngày nay. Hai thế hệ Y, Z có những nỗi buồn riêng. Cũng có những người tuyệt vọng không tin vào khởi đầu mới và lang thang trong nỗi thất vọng của thế giới riêng tư. Việc đó cũng đáng được tôn trọng như tất cả các lựa chọn khác trên đời. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa không có những cơ hội để thoa những lớp vôi mới mẻ, màu sơn tươi tắn mới cho căn nhà và cuộc đời của họ.

Xem thêm : Top 10 Tỉnh, thành phố giàu nhất Việt Nam hiện nay

Ngày tết có giá trị đặc biệt trong đời sống người Việt thu hương

“Đói ngày giỗ cha, no 3 ngày tết’ là gì?

Có người cho rằng câu này có nghĩa thời xa xưa, điều kiện nhiều gia đình khó khăn, có món gì ngon cả nhà cũng phải để dành cho ngày giỗ, mời bà con, họ hàng, làng xóm tới. Còn tết thì nhà nào cũng có nên sẽ được ăn no đủ.

Anh Vương An Nguyên cho rằng nên xét nghĩa tinh thần chứ không chỉ xét trong nghĩa vật chất cho câu ca này. Trong câu “Đói ngày giỗ cha, no 3 ngày tết” thì “đói”, “no” không còn chỉ là lương thực, mà đói-no còn nằm ở giá trị gắn kết.

Lễ giỗ là riêng tư của gia đình, còn tết là sự kết nối toàn thể dân tộc và trời đất. Giỗ người thân là tưởng nhớ, tâm sự với kỷ niệm, người ta có thể buồn, còn Tết Nguyên đán là phải vui. Vui vì nhận ra thế gian còn tươi thắm, còn đổi thay, số phận còn tiếp nối cho mọi người, nỗi buồn riêng nâng đỡ bằng niềm vui truyền thống và cuộc đời-mùa xuân.

Bữa cơm gia đình đã trở thành một hình tượng quan trọng, nhưng nhiều người thấy cũ kỹ, “sến”, nên đôi khi người ta cho nó vào điểm mù nhận thức. Với Gen Z, chúng ta được hưởng sự ấm cúng của cha mẹ, ông bà, thì những bữa cơm quây quần làm sao mất đi ngữ nghĩa. Cái đẹp đẽ Tết Nguyên đán đương nhiên vẫn quyến rũ và đặc biệt vô cùng, nhất là cho kẻ xa xứ.

Theo anh Vương An Nguyên, ca dao tục ngữ Việt Nam còn nhiều câu nói về phong tục ngày tết. Bên cạnh “đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”; “đói ngày giỗ cha, no ba ngày tết” thì còn có câu “tết quanh năm không bằng rằm tháng giêng”. Cả 3 câu đều chỉ sự cần thiết và no đủ của ngày tết, khẳng định giá trị cố kết, quan trọng của Tết Nguyên đán với văn hóa, tâm thức cộng đồng Việt Nam.

Nguồn: https://luatduonggia.edu.vn
Danh mục: Tổng hợp