Thơ là gì? Đặc trưng và Phân loại thơ

1. Khái niệm thơ

Thơ (hay thơ, thơ) là một hình thức sáng tác văn học phản ánh cuộc sống với những cảm xúc chứa đựng, cô đọng, tâm trạng phong phú, trí tưởng tượng mạnh mẽ, bằng ngôn ngữ biểu cảm, giàu hình ảnh, và trên hết là nhịp điệu.

Thơ là hình thức ban đầu của văn học. Ngoại trừ thần thoại sơ khai tồn tại chủ yếu dưới hình thức tế lễ và lễ hội, các hình thức văn học sơ khai như sử thi, kịch và thơ trữ tình đều là thơ, tức là ngôn ngữ có nhịp điệu. Trong nhiều nền văn học, trong đó có văn học Việt Nam, thơ đã ra đời từ rất lâu trước khi văn xuôi xuất hiện. Trải qua lịch sử phát triển lâu dài, thơ ca đã hình thành những hình thức vô cùng đa dạng, từ sử thi vài chục nghìn dòng đến những bài thơ rất ngắn chỉ hai, ba, bốn dòng như: thơ tứ tấu, thơ haiku…

Bạn đang xem: Thơ là gì? Đặc trưng và Phân loại thơ

2. Đặc điểm của thơ

Về mặt nội dung, thơ là sự thể hiện những cảm xúc mạnh mẽ được bộc lộ một cách có ý thức. Tính trữ tình là đặc điểm quan trọng nhất của nội dung thơ. Đối tượng của thơ là sự phấn khích tinh thần. Nhiệm vụ chính của thơ là mang lại nhận thức về sức mạnh của đời sống tinh thần và tất cả những gì lay động, lay động người đọc. Thơ không chú trọng miêu tả sự vật bên ngoài, bất kể chuyện gì xảy ra mà có xu hướng bộc lộ nội tâm, tình cảm, cảm xúc của con người trước sự vật, từ đó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về con người của chủ đề bên trong. Ví dụ như bài hát “Tiếng trống học đường” của Chu Văn Long:

Có một đời chợt nhớ

Những con đường dài rung chuyển tuổi thơ

Đôi chân nhỏ băng qua cánh đồng

Tiếng trống trường khơi dậy mùa thi

Vừa rồi cách nhau bao nhiêu năm

Các bạn của tôi ơi, bây giờ các bạn đang ở đâu? Nghe tiếng trống sao em không đến đây

Trước sân trường, nắm tay nhau? Tại sao nó không thể như thế này một lần nữa

Ngồi cùng bàn, chung ghế như xưa

Lại hồi hộp nhìn chằm chằm vào bảng trắng

Hãy để đôi mắt của bạn trông ngây thơ hơn một chút

Tại sao bạn không đến gặp bạn bè?

Bao nhiêu năm nội trú cùng nhau thổi cơm

Hãy ngồi xuống một lần nữa

Nghe tiếng cười đùa của các chàng trai, cô gái quanh trường quay

Tại sao chúng ta không thể cùng nhau đến thăm thầy cũ?

Ôi trống da trâu đã thay bao lần rồi?

Bây giờ tôi biết những chiếc trống này

Làm cho chủ nhân tóc bạc nhanh hơn…

Dành cả cuộc đời và bạn sẽ nhớ

Những con đường dài rung chuyển tuổi thơ

Và đến khi nào thì tôi không biết

Tiếng trống trường luôn rộn ràng mùa thi.

Bài thơ là một dòng cảm xúc của con người từ hiện tại đến khi học trò mơ ước. Hình ảnh cánh đồng, tiếng trống, mùa thi, sân trường, lớp học, bảng đen, phấn trắng, mái tóc bạc của thầy, những bữa cơm tràn ngập tiếng cười, v.v… làm sống lại cuộc sống tuổi thơ “xa xôi”. Tiếng trống trường chạm vào nỗi nhớ quá khứ, gợi lên nỗi nhớ và chất vấn những kỷ niệm, tình cảm mà chúng ta đã gắn bó bấy lâu nay.

Vì vậy, thơ là sự thể hiện cảm xúc mãnh liệt. Điều này đòi hỏi nhà thơ phải cảm nhận được những rung động mạnh mẽ từ bên trong, những dằn vặt, bàng hoàng trong tâm hồn, buộc tác giả phải sống rất sâu trong thế giới nội tâm của mình. Nếu không có tình cảm chân thành, sâu sắc thì nhà thơ không thể làm thơ, chỉ có tranh mới có vần điệu, có sự kết nối. Lê Quý Đôn từng nói: “Tôi cho thơ ba điều chính: một tình yêu, hai cảnh, ba điều”. Nếu không có tình cảm mãnh liệt, Hữu Tường khó có thể sáng tạo ra những câu thơ trữ tình, cảm động dành cho trẻ em và người lớn trong bài thơ “Chào học sinh lớp Một”:

Này, năm nhất! Năm đầu !

Xem thêm : Thủ khoa tiếng anh là gì

Tôi đã đón tiếp bạn vào năm ngoái

Bây giờ là lúc để nói lời tạm biệt

Nói xin chào, đi tiếp!

xin chào biểu đồ cửa sổ

Chào chỗ ngồi quen thuộc

Tất cả! xin chào ở lại

Đón những đứa nhỏ. Chào thầy kính yêu

Cô ấy sẽ rời xa chúng ta…

Làm những gì cô ấy nói

Cô ấy sẽ luôn ở đó. Này, năm nhất! Năm đầu !

Xem thêm : Thủ khoa tiếng anh là gì

Tôi đã đón tiếp bạn vào năm ngoái

Bây giờ là lúc để nói lời tạm biệt

Nói xin chào, đi tiếp!

Cảm xúc mạnh mẽ là yếu tố quan trọng để nhà thơ làm nên những bài thơ, những bài thơ có sức ám ảnh, lay động lòng người. Nhưng thơ không phải là sự biểu hiện trực tiếp và bản năng của một cảm xúc. Tình cảm trong thơ là một tình cảm có ý thức, được thăng hoa, lắng đọng qua những cảm xúc thẩm mỹ, gắn liền với niềm vui được nhận thức về mình và về cuộc sống. Đó phải là một tình cảm tuyệt vời, một tình cảm đẹp đẽ, cao quý, thấm đẫm bản chất con người, chân chính. Những tình cảm tầm thường không làm nên thơ, thậm chí không giết chết thơ.

Điều này không có nghĩa là tác phẩm trữ tình không liên quan gì đến hiện thực khách quan mà chỉ đơn giản là thể hiện những suy nghĩ, tình cảm của tâm hồn. Các tác phẩm trữ tình còn tái hiện những hiện tượng có thật như miêu tả trực tiếp cảnh quan thiên nhiên hay tường thuật những sự việc tương đối liên tục như mẹ Đặng Hiển vắng nhà trong ngày giông bão, Minh Chính đi học, Trên hồ Ba Bể của Hoàng Trung Thông , v.v., nhưng việc tái hiện này không có mục đích riêng mà tạo điều kiện cho chủ thể bộc lộ cảm xúc, suy tư, suy nghĩ của mình. Ở đây, nguyên tắc chủ quan là nguyên tắc cơ bản của việc chiếm đoạt hiện thực, là yếu tố cơ bản quyết định tính chất cơ bản của tác phẩm trữ tình. Vì vậy, trong một tác phẩm luôn có hai lớp nội dung: một là nội dung của hình ảnh thực tế, hai là nội dung suy nghĩ, cảm xúc, suy nghĩ ẩn chứa đằng sau hình ảnh này (người ta thường gọi cảnh và tình yêu là sự kiện) . và tình yêu). Chẳng hạn, trong bài thơ Hành trình của bầy ong của Nguyễn Đức Mậu, hình ảnh cuộc sống hiện lên rất cụ thể, sinh động qua vẻ đẹp mê hồn của thiên nhiên kỳ thú, qua sự cần mẫn, không ngừng nghỉ và tính tò mò không ngừng. loài ong – những hành trình kiên trì và sáng tạo. Những suy nghĩ, cảm xúc, suy nghĩ ẩn chứa đằng sau hình ảnh hiện thực này là: Hành trình kiên nhẫn và không ngừng nghỉ của đàn ong tượng trưng cho sức sáng tạo tuyệt vời của con người (đặc biệt là các nghệ sĩ) trước nhiều năm giao thoa của thời gian và cuộc sống.

Ở cấp độ hình thức, thơ được thể hiện thông qua các biểu tượng và ý tưởng bằng các từ ngữ có cấu trúc đặc biệt. Câu cách ngôn đặc biệt của câu thơ cũng mang lại cho nó khả năng trở nên đa nghĩa. Thơ có thể nói là nghệ thuật tượng trưng – một yếu tố cấu thành nên chất lượng hình ảnh của thơ. Mỗi thể loại thơ đều có những kiểu biểu tượng riêng. Nhật, nguyệt, thông, cúc, mai, lan, trúc, sen… trong thơ cổ; bờ ao, giếng, bến cảng, cồng chiêng, khăn, đèn… trong dân ca; cờ đỏ, máu đào, chân, xạ thủ, đường, mặt trời… trong thơ ca cách mạng; trái tim, đôi môi, hương, đôi vai, tiếng chim, khu vườn, đôi mắt… trong thơ lãng mạn; trời xanh, chim hòa bình, đất, trống trường, sân chơi, lớp học, khăn quàng đỏ, khăn che mặt, góc sân, bầu trời… trong thơ thiếu nhi, v.v. Những biểu tượng của thơ ca được sinh ra nhờ sức mạnh. Sự liên tưởng, tưởng tượng và sáng tạo mạnh mẽ của nhà thơ nhằm làm cho tác phẩm có tính cởi mở, gợi lên những suy nghĩ nảy sinh trong lòng người đọc.

Tính đặc thù của ngôn ngữ thơ trước hết được thể hiện ở nhịp điệu. Việc chia thơ nhằm mục đích tạo nhịp điệu cho thơ. Cuối mỗi dòng thường là một điểm dừng. Tùy theo số lượng từ (tiếng) trong câu thơ mà các bài thơ có nhịp điệu khác nhau, phù hợp với những cung bậc cảm xúc khác nhau. Ngôn ngữ thơ cũng không có tính liên tục và phân tích như văn xuôi, trái lại, nó có những bước đi khổng lồ, tạo nên những khoảng lặng đầy ý nghĩa. Chẳng hạn như:

Nếu nhắm mắt trong khu vườn lộng gió

Tôi sẽ nghe thấy nhiều loài chim đẹp

Tiếng chim hót dưới đáy lá

Con cá ống hát và bay. Nếu bạn nhắm mắt lại và lắng nghe câu chuyện của cô ấy

Tôi sẽ nhìn thấy các nàng tiên

Nhìn thấy cậu bé đi bộ bảy dặm

Quả thơm và chị Tâm rất ngọt. Nếu tôi nhắm mắt lại và nghĩ về bố mẹ tôi

Nuôi tôi lớn lên mỗi ngày

Nắm tay nhau sớm và đêm khuya

Đôi mắt nhắm lại rồi nhanh chóng mở lại. (Kể đi Vũ Quan Phương)

Sự kết hợp giữa không gian, bối cảnh và cảm xúc trong ba khổ thơ thoạt nhìn khá lỏng lẻo, gắn kết với nhau lỏng lẻo. Ở khổ thơ đầu tiên, tác giả đặt các em vào một môi trường trong trẻo, yên bình và tràn ngập âm thanh thiên nhiên kỳ thú. Ở khổ thơ thứ hai, thế giới huyền ảo của thiên nhiên đã nhường chỗ cho không gian huyền ảo, thần tiên của con người. Khổ thơ cuối là cuộc hành trình trở về tâm linh, vào nỗi nhớ để trở về không gian gần gũi với cuộc sống đời thường. “Nếu nhắm mắt lại” là một giả thuyết thú vị được tác giả đặt ra cho nhân vật trữ tình, tạo thành chất xi măng gắn kết ba khổ thơ. Hãy nhắm mắt lại để tập trung trí óc, phát huy tối đa trí tưởng tượng, để tâm hồn nhẹ nhàng và rộng mở, đồng thời cho mình cơ hội nhìn sâu vào trái tim, đồng cảm và biết ơn hơn. và những tình thương, công lao to lớn của cha mẹ, người thân dành cho tôi.

Thơ được làm từ những rung động đích thực của nhà thơ. Chính những rung động đích thực này đã làm cho thơ chuyển động, thở và sống động. Cũng chính sự rung cảm đó góp phần làm nên chất nhạc cho thơ với những âm thanh luyến láy, những từ trùng điệp, sự phối hợp bằng trắc và những cách ngắt nhịp có giá trị gợi cảm. Đặc trưng này có sức hút mạnh mẽ đối với người đọc, tạo nên mọi sức mạnh. Điều này có thể bắt gặp rất nhiều trong thơ thiếu nhi – địa hạt mà ở đó sự hòa kết giữa thi tính và nhạc tính thể hiện rất rõ:

Xem thêm : 5 nguyên tắc vàng trong chăm sóc vết thương sau khi cắt chỉ

Má trồng toàn những cây dễ thương

Nào là hoa, là rau, là lúa

Còn ba trồng toàn cây dễ sợ

Cây xù xì, cây lại có gai

Cái gai Bưởi đụng vào thì chảy máu

Trái Sầu Riêng rớt xuống thì đầu u

Nhựa hột Điều dính vào là rách áo

Cây Dừa cao eo ơi, cao là cao

Cây ba trồng sống lâu thiệt là lâu

Mưa chẳng dập gió lay chẳng đổ

Thân xù xì cứ đứng trơ trơ

Cành gai góc đâm ngang tua tủa

Bưởi, Sầu Riêng, Dừa, Điều nhiều nhiều nữa

Cho em bốn mùa vị ngọt hương thơm

Vườn của ba cây trồng thì dễ sợ

Mà trái nào cũng thiệt dễ thương. (Vườn cây của ba, Nguyễn Duy)

Sự phát hiện độc đáo về cái “dễ thương” và “dễ sợ” trong vườn cây của ba đã gây ấn tượng đặc biệt đối với độc giả. Chất nhạc nảy sinh từ ngôn từ mộc mạc, từ cái nhìn tương phản, đối lập rất thơ ngây nhưng cũng hết sức già dặn của bé về những cây ba trồng và má trồng, giữa hình thức và nội dung của thế giới cây trái trong vườn cây của ba, từ thủ pháp so sánh đắc địa, nghệ thuật đánh lừa cảm nhận độc giả khá độc đáo… Chính điều này đã gây cảm xúc bất ngờ, thú vị cho người đọc.

3. Phân loại thơ

Tùy theo những tiêu chí khác nhau sẽ có những cách phân loại thơ tương ứng. Chẳng hạn, dựa vào phương pháp tổ chức thơ và thể hiện cảm xúc, người ta chia thơ thành các loại cơ bản sau:

Thơ trữ tình: Là thể loại thơ thể hiện những cảm xúc cá nhân về cuộc sống, thể hiện những suy nghĩ về con người, cuộc sống và thời gian nói chung. Đó là thể loại chính của thơ.

Thơ tự sự: là thể loại thơ thể hiện cảm xúc về cuộc sống thông qua hệ thống nhân vật, cốt truyện. Với các sáng tác dành cho thiếu nhi, các bài thơ Nàng tiên Ốc sên (Phan Thị Thanh Nhàn), Truyện cổ tích nhân loại (Xuân Quỳnh), Người khách đêm giao thừa, Chuyện rước đèn trung thu, Chuyện người bay. Rùa .Nguyễn Hoàng Sơn), Ông thả diều (Nguyễn Bùi Vải)… là những điển hình của thể thơ này.

Thơ không gian pháp lý: Một thể thơ có những yêu cầu khắt khe về hình thức, ngôn ngữ, âm thanh. Thơ bảy tiếng, sáu bát… là những thể thơ tiêu biểu của thể loại thơ này.

Vers libre: Một thể thơ đối nghịch với thơ pháp. Anh ấy phá bỏ mọi ràng buộc về hình thức để tự do bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc của mình. Điều này có thể thấy trong các bài thơ Mưa (Trần Đăng Khoa), Cánh buồm (Hoàng Trung Thông), Emili, con… -ca trên sông Đà (Quang Huy), Nếu trái đất thiếu con (Đỗ Trung Lai), v.v. .

Thơ văn xuôi: Là thể thơ viết bằng lời, thể hiện đặc điểm của cả thơ và văn xuôi. Nó sử dụng hình thức văn xuôi ngắn gọn để thể hiện nội dung thơ. Chẳng hạn bài thơ Là Mẹ Là Cô Tâm của Lê Phương Hiển:

“Mùa thu dắt trăng vàng qua sông. Vòng tay mẹ gầy, lời ru bay đi. Tuổi thơ tôi êm đềm, với mi mắt ướt chờ bóng thuyền. Mái chèo êm êm, sông cũng ngủ êm. Tôi vẫn còn thức, nhìn lên vầng trăng tìm bóng mẹ. Một con hạc gầy phát âm với nỗi nhớ. Miền quê quay lại sau mùa lũ buồn. Chờ trăng làm cỏ mềm. Nghe gió hát ngày ấy. Trong hương thu, nụ cười em vẫn giấu kín. Bí mật gì ẩn giấu trong loại trái cây thơm này? Rồi một ngày lớn lên vẫn nhớ tiếng sóng vỗ bờ cát. Bước chân của mẹ in đậm dấu vết của những năm tháng khó khăn. Chợt tôi rưng rưng nước mắt khi nhận ra bí mật: Cô có phải là dì Tâm của tôi không?

Một tiêu chí khác dựa vào số từ trong câu thơ để đặt tên cho thể thơ. Ví dụ: câu thơ 5 chữ là thơ năm thứ tiếng, câu thơ bảy chữ là bài thơ bảy chữ, câu thơ hai câu 7, câu thơ sáu chữ, câu thơ tám chữ là bài thơ bảy chữ, v.v. . . .

4. Mọi người cũng hỏi

Thuật ngữ “thơ” trong văn học nghĩa là gì?

Trả lời: “Thơ” là một loại hình văn chương sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật, âm điệu và cấu trúc từ ngữ để truyền đạt cảm xúc, tư duy, ý nghĩa sâu sắc của tác giả.

Thơ thường được biểu đạt thông qua các phương tiện nào?

Trả lời: Thơ thường được biểu đạt thông qua việc sắp xếp từ ngữ, âm điệu, vần câu, và hình ảnh để tạo nên tác phẩm có tính nghệ thuật và tác động mạnh mẽ tới cảm xúc và tư duy của người đọc hoặc người nghe.

Thể loại thơ phổ biến có những dạng gì?

Trả lời: Thể loại thơ phổ biến bao gồm thơ tình, thơ tự do, thơ cổ điển, thơ bi kịch, và thơ hài hước, mỗi loại thể hiện sự đa dạng về nội dung và cách thức biểu đạt.

Tại sao thơ quan trọng trong văn hóa và ngôn ngữ?

Trả lời: Thơ là một phương tiện mạnh để thể hiện cảm xúc, tư duy và truyền đạt thông điệp sâu sắc. Nó giúp mở rộ tầm mắt và tâm hồn, thúc đẩy tư duy sáng tạo và góp phần làm giàu ngôn ngữ và văn hóa của một dân tộc.

Nguồn: https://luatduonggia.edu.vn
Danh mục: Tổng hợp