Tôi để lại dấu chân mình trên trảng cỏ xanh

Update: 4/3/2019

Mục tiêu:

Bạn đang xem: Tôi để lại dấu chân mình trên trảng cỏ xanh

• Trình bày được cách thức rút gọn câu.
• Nêu được tác dụng của việc rút gọn câu khi nói và viết.
• Có khả năng chuyển đổi từ câu đầy đủ sang câu rút gọn và ngược lại.
• Phân biệt được câu rút gọn – câu đặc biệt.
• Viết được đoạn văn có chứa câu rút gọn/ câu đặc biệt.

I. CÂU RÚT GỌN:

1. Khái niệm và tác dụng:

• Rút gọn câu là lược bỏ thành phần chính của câu (CN, VN hoặc cả CN và VN).
• Tác dụng: làm cho câu gọn hơn, thông tin nhanh hơn, tránh lặp từ.

=> Như vậy, câu rút gọn vốn là câu có đầy đủ bộ phận. Nhưng do mục đích giao tiếp và trong hoàn cảnh cho phép, các bộ phận khác bị lược bỏ.

Vd:

– Khi nào bạn đi Hà Nội?

– Ngày mai. (rút gọn chủ ngữ + vị ngữ)

2. Yêu cầu:

• Rút gọn phải đảm bảo không làm người đọc, người nghe hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói. Các thành phần câu được rút gọn bao giờ cũng có thể khôi phục lại được dựa vào những câu khác trong văn bản hoặc dựa vào tình huống giao tiếp. Đó là điểm khác biệt giữa câu rút gọn, câu đặc biệt và câu sai do thiếu thành phần câu.
• Rút gọn câu không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp có thể khiến câu trở nên cộc lốc, khiếm nhã, gây ra tác dụng tiêu cực.

II. CÂU ĐẶC BIỆT:

1. Khái niệm:

• Câu đặc biệt là loại câu không có chủ ngữ và vị ngữ.

=> Không thể khôi phục thành phần câu.

• Tự thân câu đặc biệt đã thể hiện một ý trọn vẹn, là một đơn vị ngữ pháp độc lập, cấu tạo hoàn chỉnh.

=> Câu vẫn được xác định mà không cần đặt trong hoàn cảnh giao tiếp.

2. Phân loại/ tác dụng:

a. Bộc lộ cảm xúc: đau đớn, xót xa, thương cảm, nghẹn ngào,…

Ví dụ: Đẹp! Đẹp quá!

b. Xác định thời gian, nơi chốn:

Ví dụ: Hà Nội. Mùa thu năm 1945.

c. Liệt kê, thông báo sự tồn tại của sự vật, hiện tượng,…

Ví dụ: Gió. Mưa. Rét.

d. Gọi đáp.

Ví dụ:

– Binh nhì!

– Có!

BÀI TẬP:

Bài tập 1: Xác định câu rút gọn, câu đặc biệt và nêu tác dụng của chúng:

1) Hai chân Nhẫn quàng lên cổ. Quên cả đói, quên cả rét. Con Tô cũng dài bụng ra chạy theo. Song, càng đuổi thì càng mất hút. Nhẫn lại tức điên lên. Con Tô sủa ẳng ẳng.

*Câu rút gọn:

– Quên cả đói, quên cả rét. (rút gọn chủ ngữ)

– Song, càng đuổi thì càng mất hút. (rút gọn chủ ngữ)

=> Tác dụng: Làm cho câu gọn hơn, tránh lặp từ.

2) Thật là tuyệt vời! Cả thành phố rực rỡ lên trong muôn ngàn ánh đèn màu từ các bảng hiệu, các dày đèn giăng mắc dọc ngang trước cái nhà hàng, rạp hát.

*Câu đặc biệt:

Xem thêm :

– Thật là tuyệt vời!

=> Tác dụng: bộc lộ cảm xúc.

3) Mưa. Gió. Bão bùng.

*Câu đặc biệt:

– Mưa.

– Gió.

– Bão bùng.

=> Tác dụng: liệt kê, thông báo về sự tồn tại.

4) – Cúc ơi, lớp nào lao động chiều nay?

– Lớp 5A!

– Các bạn ấy làm gì ?

– Trồng cây ở vườn trường.

* Câu rút gọn:

– Lớp 5A! (rút gọn vị ngữ)

– Trồng cây ở vườn trường. (rút gọn chủ ngữ)

=> Tác dụng: đưa thông tin được nhanh.

Lưu ý: “Cúc ơi” không phải là câu đặc biệt. Nó chỉ là một thành phần phụ của câu (Chú ý dấu phảy)

5) Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.

*Câu rút gọn:

– Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. (rút gọn chủ ngữ)

– Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. (rút gọn chủ ngữ)

=> Tác dụng: Làm cho câu gọn hơn, tránh lặp từ.

*Câu đặc biệt:

Một giấc mơ thôi.

=> Tác dụng: biểu đạt cảm xúc.

6) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.

*Câu đặc biệt:

– Than ôi!

– Lo thay!

– Nguy thay!

=> Tác dụng: Biểu đạt cảm xúc.

7) Ở lâu trong cái khổ, Mị cũng quen khổ rồi. Bây giờ Mị tưởng mình cũng là con trâu, mình cũng là con ngựa. Con ngựa chỉ biết ăn cỏ, biết đi làm mà thôi.

Mị cúi mặt, không nghĩ ngợi nữa, lúc nào cũng nhớ lại những việc giống nhau, mỗi năm một mùa, mỗi tháng lại làm đi làm lại: tết xong lên núi hái thuốc phiện; giữa năm thì giặt đay; đến mùa đi nương bẻ bắp. Và dù đi hái củi, bung ngô, lúc nào cũng gài một bó đay trong cánh tay để tước sợi. Bao giờ cũng thế, suốt năm, suốt đời thế. Con ngựa, con trâu làm có lúc, đêm còn được đứng gãi chân, nhai cỏ, đàn bà con gái nhà này vùi vào việc cả đêm cả ngày.

Xem thêm : Con mang họ của ai khi chúng tôi không kết hôn?

Mỗi ngày Mị càng không nói, lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa. Ở buồng Mị nằm kín mít, có một chiếc cửa sổ một lỗ vuông ấy mà trông ra. Ðến bao giờ chết thì thôi.

*Câu rút gọn:

– Và dù đi hái củi, bung ngô, lúc nào cũng gài một bó đay trong cánh tay để tước sợi. (rút gọn chủ ngữ).

– Bao giờ cũng thế, suốt năm, suốt đời thế. (rút gọn chủ ngữ)

– Ðến bao giờ chết thì thôi. (rút gọn chủ ngữ)

8) 30-7-50.

Chân đèo Mã Phục.

*Câu đặc biệt:

– 30-7-50.

– Chân đèo Mã Phục.

=> Tác dụng: xác định địa điểm.

9) Mùa xuân! Mỗi khi hoạ mi tung ra những tiếng hát vang lừng, mọi vật như có sự thay đổi kì diệu.

*Câu đặc biệt:

– Mùa xuân!

=> Tác dụng: xác định thời gian và biểu đạt cảm xúc.

10) Một ngôi sao. Hai ngôi sao. Sao lấp lánh. Sao như nhớ thương. Gió rừng càng về khuya càng xào xạc. Rồi tiếng chim mơ hồ gần xa.

*Câu đặc biệt:

– Một ngôi sao. Hai ngôi sao.

=> Tác dụng: liệt kê, thông báo sự tồn tại của sự vật hiện tượng.

11) Xuân đến tự bao giờ? Bầu trời không còn trắng đục nữa. Đã có những đêm xanh.

*Câu rút gọn:

Đã có những đêm xanh. (rút gọn chủ ngữ: bầu trời)

=> Tác dụng: giúp câu gọn hơn, tránh lặp từ.

12)

Thanh!

Dạ!

Mày đi đâu?

Dạ, thưa cô, bà sai con đi mua hạt tiêu.

*Câu đặc biệt:

– Thanh!

– Dạ!

=> Tác dụng: gọi đáp.

(Lưu ý: phần “Dạ, thưa cô” không phải là câu đặc biệt vì nó chỉ là thành phần câu)

Nguồn: https://luatduonggia.edu.vn
Danh mục: Tổng hợp