Dạng 6: Độ lệch pha – Giản đồ vectơ

* Độ lêch pha

Gọi (varphi _1, varphi _2) lần lượt là độ lêch pha giữa u1 và u2 so với i. + Nếu (varphi _1 = varphi _2) ⇔ u1 và u2 cùng pha ⇒ (tan varphi _1 = tan varphi _2) ⇒ Kết quả + Nếu (varphi _1 – varphi _2 = pm frac{pi}{2}) ⇔ u1 và u2 vuông pha (Rightarrow varphi _1 = varphi _2 pm frac{pi}{2} Rightarrow tan varphi _1 = tan left (varphi _2 pm frac{pi}{2} right ) = – cot varphi _2) (Rightarrow tan varphi 1 . tan varphi _2 = -1 Rightarrow) Kết quả + Nếu (varphi _1 – varphi _2 = varphi _{12}) ⇔ u1 lệch pha u2 một góc (varphi _{12}) ⇒ Vẽ giản đồ vecto ⇒ Kết quả

* Giản đồ vecto Sử dụng dữ kiện đề bài → vẽ giản đồ → sử dụng toán học → kết quả.

VD1: Cho mạch điện: (u_{AB} = Usqrt{2} cos (omega t + varphi ) (V); U_{AM} + U_{MB} = U_{AB}). Tìm hệ thức liên hệ giữa r1, r2, L1, L2? Giải: Ta có: (overrightarrow{U}_{AB} = overrightarrow{U}_{AM} + overrightarrow{U}_{MB}) Mà: (U_{AB} = U_{AM} + U_{MB}) (Rightarrow overrightarrow{U}_{AM} nearrow nearrow overrightarrow{U}_{MB}) ⇒ uAM cùng pha uMB (Rightarrow tan varphi _{AM} = tan varphi _{MB}) (Rightarrow frac{Z_{L_{1}}}{r_1} = frac{Z_{L_{2}}}{r_2} Rightarrow frac{L_1 omega }{r_1} = frac{L_2 omega }{r_2} Rightarrow frac{L_1}{r_1} = frac{L_2}{r_2})

VD2: Đặt điện áp (u = Usqrt{2} cos omega t) vào 2 đầu doạn mạch gồm cuộn dây có điện trở R nối tiếp với tụ C thì Ud = UC = U. Tìm hệ số công suất của mạch? Giải: URL = UC = U tinh do lech pha cua u va i

(Rightarrow cos varphi = cos left ( -frac{pi }{6} right ) = frac{sqrt{3}}{2})

VD3: Đặt điện áp (u=100sqrt{6}cos(100pi t – frac{pi }{3})) (V) vào 2 đầu đoạn mạch RLC ghép nói tiếp theo đúng thứ tự thì (U_{RL}=frac{U_C}{2} = 100V). Viết biểu thức uRL? Giải: (left{begin{matrix} U_{RL} = 100 V; U_C = 200 hspace{1,2cm} U = frac{100sqrt{6}}{sqrt{2}}=100sqrt{3}; varphi _U = -frac{pi}{3} end{matrix}right.) Nhận xét: (U_{C}^{2}=U^2 + U_{RL}^{2}Rightarrow overrightarrow{U}perp overrightarrow{U}_{RL}) (U_{0RL} = U_{RL}sqrt{2}=100sqrt{2} V) uRL nhanh pha (frac{pi}{2}) so với u (varphi _{U_{RL}} = varphi _U + frac{pi }{2} = -frac{pi }{3} + frac{pi }{2}) (Rightarrow varphi _{U_{RL}} = frac{pi }{6} rightarrow u_{RL} = 100sqrt{2}cos (100 omega t + frac{pi }{6}))