Phân tích quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về nguồn gốc và bản chất của ý thức

Câu 7. Phân tích quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về nguồn gốc và bản chất của ý thức.

1. Nguồn gốc:

Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, ý thức có 2 nguồn gốc, nguồn gốc tự nhiên và nguồn gốc xã hội.

Bạn đang xem: Phân tích quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về nguồn gốc và bản chất của ý thức

*Nguồn gốc tự nhiên:

• Xem thêm : Cách xử lý khi keo 502 bị dính trên quần áo siêu đơn giản và hiệu quả

  Ý thức là một sản phẩm của một quá trình phản ánh lâu dài của một dạng vật chất sống có tổ chức cao nhất đó là bộ óc con người.

• Ý thức là hình thức phản ánh đặc trưng chỉ có ở con người và là hình thức phản ánh cao nhất của thế giới vật chất.

• Phản ánh là sự tái tạo những đặc điểm của một hệ thống vật chất này ở một hệ thống vật chất khác trong quá trinh tác động qua lại của chúng.
• Trình độ phản ánh: o Phản ánh vật lý, hóa học: đặc trưng cho giới tự nhiên vô sinh, thể hiện qua những biến đổi về cơ, lý, hóa. Là trình độ phản ánh thấp nhất, mang tính thụ động, chưa có tính định hướng, lựa chọn. o Phản ánh sinh học: đặc trưng cho giới tự nhiên hữu sinh, thể hiện qua tính kích thích, tính cảm ứng, phản xạ không điều kiện. Là trình độ phản ánh trong các cơ thể sống có tính định hướng, lựa chọn. o Phản ánh tâm lý: phản ánh của động vật có hệ thần kinh trung ương được thể hiện trên cơ sở điều khiển của hệ thần kinh thông qua cơ chế phản xạ có điều kiện. Chưa phải là ý thức mà chỉ mang tính bản năng. o Phản ánh óc người: hình thức phản ánh cao nhất của thế giớt vật chất chỉ có ở con người, là sự phản ánh có tính chủ động lựa chọn thông tin, xử lý thông tin, chỉ có phản ánh óc người mới hình thành nên ý thức.

Như vậy: sự xuất hiện của con người và hình thành bộ óc của con người có năng lực phản ánh hiện thực khách quan là nguồn gốc tự nhiên của ý thức.

Xem thêm : Vẻ Đẹp của Hình Tượng Cây Xà Nu trong Truyện Ngắn Rừng Xà Nu

*Nguồn gốc xã hội: gồm 2 yếu tố là lao động và ngôn ngữ.

• Lao động là quá trình con người sử dụng công cụ lao động vào giới tự nhiên nhằm thay đổi giới tự nhiên cho phù hợp với nhu cầu của mình.

• Con người sử dụng công cụ lao động tác động vào đối tượng hiện thực bắt chúng phải bộc lộ những thuộc tính những kết cấu và quy luật của nó,… và thông qua giác quan, hệ thần kinh tác động vào bộ óc để hình thành nên tri thức. (Tri thức là phương thức tồn tại của ý thức)
• Lao động làm hoàn thiện con người, đặc biệt là bộ óc và các giác quan, làm cho năng lực tư duy trừu tượng, năng lực phản ánh của bộ óc ngày càng phát triển. Ví dụ: thông qua quá trình lao động, người cổ đại tìm ra lửa, tạo ra các công cụ lao động mới, biết cách nấu chín thức ăn, từ đó phát triển bộ não, giác quan và các năng lực, trình độ con người được nâng lên.
• Lao động làm hình thành các quan hệ xã hội từ đó hình thành ý thức đạo đức, tôn giáo, khoa học,… Ví dụ: Tôn giáo được sinh ra do con người bất lực trước tự nhiên cho nên con người tìm ra niềm tin, tín ngưỡng để giải tỏa áp lực; hay những thành tựu khoa học được ra đời rất sớm vì để đáp ứng nhu cầu trong quá trình lao động, vì lao động là sáng tạo; hay những tiêu chuẩn đạo đức cũng được hình thành trong quá trình lao động.

• Ngôn ngữ là hệ thống những tín hiệu vật chất mang nội dung ý thức, là cái vỏ vật chất của tư duy.

• Ngôn ngữ là hiện thực trực tiếp của ý thức là phương thức để ý thức tồn tại với tư cách là sản phẩm xã hội – lịch sử
• Nhờ ngôn ngữ con người suy nghĩ độc lập tách khỏi sự vật cảm tính và có thể giao tiếp, trao đổi, lưu giữ, kế thừa những tri thức.

=>Để hình thành nên ý thức không thể thiếu 4 yếu tố bộ não người, thế giới bên ngoài, lao động và ý thức nhưng trong đó lao động và hoạt động thực tiễn là nguồn gốc trực tiếp quyết định sự ra đời của ý thức.

Tóm lại: Nguồn gốc tự nhiên là điều kiện cần, nguồn gốc xã hội là điều kiện đủ để ý thức tồn tại và phát triển.

1. Bản chất:

*Định nghĩa: Bản chất ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan, là quá trình phân ánh tích cực sáng tạo hiện thực khách quan của óc người.

Nguồn: https://luatduonggia.edu.vn
Danh mục: Tổng hợp