Chuyển động cơ học là gì? Cho ví dụ

1. Chuyển động cơ học là gì?

* Khái niệm:

Chuyển động cơ học là sự chuyển dời vị trí trong không gian của các vật hay là sự chuyển động của một bộ phận này so với bộ phận khác của cùng một vật. Hay nói cách khác khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc.

– Hiểu một cách đơn giản chuyển động cơ học có nghĩa là sự thay đổi vị trí của một vật theo thời gian so với vật khác.

– Một vật được coi là đứng yên khi vị trí của vật đó không thay đổi theo thời gian so với vật khác.

– Ví dụ: Một ô tô đang chuyển động so với hàng cây bên đường thì vật mỗ là hàng cây bên đường hoặc một quả táo rơi từ trên cây xuống thì vật mốc là cái cây.

* Tính tương đối của chuyển động:

– Chuyển động hay đứng yên có tính tương đối, vì cùng một vật có thể được xem là chuyển động so với vật này nhưng cũng lại được xem là đứng yên so với vật khác.

+ Tính tương đối của chuyển động tùy thuộc vào vật chọn làm mốc

+ Thông thường người ta chọn Trái Đất hay những vật gắn với Trái Đất làm vật mốc

– Tính tương đối ở đây là chỉ một vật bất kỳ sẽ có thể được kết luận là đang chuyển động hay đang đứng yên còn tùy thuộc vào vật được chọn làm mốc. Đó cũng là cách mà dạng bài tập chuyển động phát triển theo mức khó và phức tạp hơn. Học sinh phải chọn đúng vị trí vật mốc trong khảo sát dịch chuyển đang tiến hành. Từ đó suy ra kết luận, một vật có thể đứng yên với vật này nhưng cũng có thể chuyển động với vật khác. Sự chuyển động và sự đứng yên phụ thuộc vào vật mốc được chọn. Đó chính là tính tương đối của chuyển động cơ học và đứng yên.

* Các dạng chuyển động thường gặp:

– Đường mà vật chuyển động vạch ra gọi là quỹ đạo của chuyển động

Tùy thuộc vào hình dạng của quỹ đạo mà ta chia ra các dạng chuyển động: chuyển động thẳng, chuyển động cong và chuyển động trò

Sơ đồ mô tả chuyển động cơ học

+ Chuyển động thẳng có quỹ đạo chuyển động là đường thẳng, ví dụ như một vật rơi tự do từ trên cao xuống.

+ Chuyển động cong có quỹ đạo chuyển động là đường cong. ví dụ như ném, chuyền một vật như đánh bóng chuyền.

+ Chuyển động tròn có quỹ đạo chuyển động là đường trong. Ví dụ như cánh quạt quay.

2. Phương pháp giải bài tập chuyển động cơ học

Trong cuộc sống thực tế, ta có thể thấy được một vật chuyển động hay đứng yên bằng mắt thường. Tuy nhiên trong vật lý thì không như vậy, muốn nhận biết được một vật có đang chuyển động hay vẫn đứng yên dựa vào vị trí của vật đó với một vật được chọn làm mốc. Vật làm mốc thường được chọn là những vật gắn liền với Trái Đất hoặc là Trái Đất như: nhà cửa, cây cối, biểu hiện … Tuy nhiên trong nhiều dạng bài tập về chuyển động, người ra đề có thể đặt cả những vật di chuyển làm mốc.

– Để giải một bài toán về chuyển động cơ học thì ta phải làm rõ là vật này chuyển động hay đứng yên so với vật khác (vật làm mốc). Mà muốn biết vật A chuyển động hay đứng yên so với vật B thì ta phải xem xét vị trí của vật A so với vật B, nếu:

+ Vị trí của vật A so với vật B có thay đổi theo thời gian thì ta nói vật A chuyển động so với vật B.

+ Vị trí của vật A so với vật B không thay đổi theo thời gian thì ta nói vật A đứng yên so với vật B.

Sự chuyển động của con tàu so với đường ray

– Để chứng minh chuyển động hay đứng yên mang tính tương đối thì ta phải chọn ra ít nhất 3 vật: vật A, vật B và vật C. Sao cho vật A chuyển động so với vật B nhưng lại đứng yên so với vật C.

– Xác định vật đứng yên: Một vật được coi là đứng yên khi vị trí của vật so với vật mốc không thay đổi theo thời gian thì vật đứng yên so với vật mốc. Để nhận biết một vật chuyển động người ta dựa vào vị trí của vật đó so với vật khác được chọn làm mốc, gọi là vật mốc. Nếu vị trí của vật không thay đổi so với vật mốc thì vật đứng yên so với vật mốc

3. Cho ví dụ về chuyển động và đứng yên

– một chiếc xe máy đang chuyển động so với cây cột điện bên đường, vật mốc là cây cột điện.

– Ví dụ về chuyển động:

+ Chuyển động của máy bay trên bầu trời

+ Chuyển động của tàu trên biển

– Ví dụ về đứng yên:

+ Người lái xe ngồi trên ô tô là đứng yên so với ô tô (cụ thể là so với ghế trên xe ô tô hoặc so với người ngồi cùng xe) vì vị trí của họ không thay đổi theo thời gian so với xe ô tô. Nhưng người lái xe lại là chuyển động so với cây cối bên đường vì vị trí của họ thay đổi so với cây cối bên đường theo thời gian.

+ Hoặc ví dụ khác là so với nhà ga thì hành khách trên tàu đang chuyển động (chuyển động cùng với tàu) vì vị trí của hành khách so với nhà ga thay đổi theo thời gian. Nhưng so với toa tàu thì hành khách trên tàu đang đứng yên vì vị trí của khách hàng không thay đổi theo thời gian so với toa tàu.

Mọi người cùng hỏi:

Câu hỏi 1: Chuyển động cơ học là gì?

Trả lời 1: Chuyển động cơ học là một lĩnh vực trong vật lý nghiên cứu về sự thay đổi vị trí và tốc độ của các vật thể dưới tác động của lực. Nó nghiên cứu các khía cạnh của chuyển động, bao gồm vận tốc, gia tốc, hướng di chuyển và nguyên tắc tác động của lực.

Câu hỏi 2: Các khái niệm cơ bản trong chuyển động cơ học là gì?

Trả lời 2: Các khái niệm cơ bản trong chuyển động cơ học bao gồm:

  • Vị trí: Đây là vị trí của vật thể trong không gian và có thể được đo bằng các hệ tọa độ.

  • Vận tốc: Vận tốc là tỷ lệ thay đổi vị trí theo thời gian. Nó được tính bằng công thức vận tốc = thay đổi vị trí / thời gian.

  • Gia tốc: Gia tốc là sự thay đổi vận tốc theo thời gian. Gia tốc trung bình được tính bằng công thức gia tốc = thay đổi vận tốc / thời gian.

  • Lực: Lực là tác động có khả năng thay đổi chuyển động của vật thể. Nó được đo bằng đơn vị Newton (N).

  • Khối lượng: Khối lượng là lượng vật chất trong một vật thể và được đo bằng đơn vị kilogram (kg).

  • Ba luật Newton: Ba luật của Isaac Newton là các nguyên tắc cơ bản trong chuyển động cơ học. Cụ thể, Luật thứ nhất (luật của trạng thái tiếp tục), Luật thứ hai (luật của gia tốc), và Luật thứ ba (luật tương tác) mô tả cách lực tác động lên vật thể và làm thay đổi tốc độ của chúng.

Câu hỏi 3: Chuyển động cơ học có các ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày không?

Trả lời 3: Chuyển động cơ học có nhiều ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày, bao gồm:

  • Giao thông: Chuyển động cơ học giúp hiểu và dự đoán cách các phương tiện di chuyển, cách tác động của lực và gia tốc trên xe hơi, xe máy, và các phương tiện khác.

  • Thiết kế và kỹ thuật: Chuyển động cơ học là căn cứ cho việc thiết kế các máy móc, cơ cấu, và các sản phẩm kỹ thuật khác, đảm bảo chúng hoạt động đúng cách và an toàn.

  • Thể thao và giải trí: Trong thể thao, chuyển động cơ học giúp hiểu và tối ưu hóa cách cầu thủ và vận động viên thực hiện các động tác, như bắn cung, đánh golf, và chạy nhanh.

  • Y tế: Chuyển động cơ học đóng vai trò quan trọng trong nghiên cứu và thiết kế các thiết bị y tế, cũng như trong hiểu biết về cơ thể con người và cách nó hoạt động.

Câu hỏi 4: Tại sao chuyển động cơ học quan trọng trong vật lý và kỹ thuật?

Trả lời 4: Chuyển động cơ học quan trọng trong vật lý và kỹ thuật vì:

  • Nó giúp hiểu và dự đoán cách các vật thể di chuyển và tương tác trong thế giới thực.

  • Nó cung cấp cơ sở cho việc thiết kế, xây dựng và hoạt động của máy móc và thiết bị kỹ thuật.

  • Nó là căn cứ cho việc nghiên cứu và phát triển nhiều lĩnh vực khác nhau, từ công nghệ vũ trụ đến thiết kế ô tô và y tế.

  • Nó giúp nắm bắt và giải quyết nhiều vấn đề thực tế liên quan đến di chuyển, lực tác động và sự tương tác giữa các hệ thống vật lý.