Thế nào là cơ quan chuyên môn của liên hợp quốc

1. Khái quát chung

Liên hợp quốc có cơ chế giám sát việc thực hiện các điều ước quốc tế về quyền con người dựa trên mô hình và phương pháp của các cơ quan chuyên trách của Liên hợp quốc, ví dụ thông qua Văn phòng Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR), Tổ chức Văn hóa UNESCO. (UNESCO), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO)… Mỗi tổ chức giám sát việc thực hiện các điều ước quốc tế về quyền con người dưới góc độ chức năng và lĩnh vực chuyên môn của mình. Ví dụ, UNESCO, Tổ chức Y tế Thế giới và thậm chí Ngân hàng Thế giới xem xét các vi phạm nhân quyền và các vấn đề môi trường khi quyết định tài trợ. ILO đặc biệt tích cực trong các vấn đề liên quan đến quyền lao động, đại diện của ILO (không chỉ đại diện của các bang) có quyền khiếu nại về các hành vi vi phạm quyền lao động và mỗi quốc gia thành viên của ILO phải công bố báo cáo hàng năm.

2. Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn

Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (tiếng Anh: United Nations High Commissioner for Refugees, viết tắt UNHCR), hay Cao uỷ Tị nạn Liên Hiệp Quốc, thường gọi tắt là “Cao ủy Tị nạn”, được thành lập ngày 14 tháng 12 năm 1950 và có trụ sở tại Genève (Thụy Sĩ).

Tiền thân của tổ chức này là Tổ chức quốc tế về người tị nạn (International Refugee Organization), và trước nữa là Cơ quan Liên Hiệp Quốc về Cứu tế và Phục hồi (United Nations Relief and Rehabilitation Administration).

Mục đích của Cao ủy là chỉ huy và phối hợp các hoạt động quốc tế nhằm bảo vệ người tị nạn và giải quyết các vấn đề về tị nạn trên toàn thế giới.

Cao ủy đã được tặng Giải Nobel Hòa bình hai lần: 1954 và 1981.

Chức năng cơ bản của UNHCR là mở rộng sự bảo vệ của quốc tế đối với những người tị nạn – những người luôn bị đe doạ ngược đãi bởi những lý do sắc tộc, tôn giáo, dân tộc, v.v. khi họ sống ngoài tổ quốc. UNHCR hoạt động nhằm đảm bảo để những người tị nạn có được nơi nương náu, có được tư cách pháp nhân thuận lợi ở nơi họ tị nạn. Trong một số trường hợp như đối với người tị nạn châu Mỹ Latinh hay khu vực Đông Dương, UNHCR còn tham gia vào việc đàm phán với Chính phủ các nước nhằm khuyến khích những người di chuyển chỗ ở trở về quê hương.

Ngoài việc bảo vệ, UNHCR còn hỗ trợ cho những đối tượng liên quan, những người không thể tự đáp ứng được các nhu cầu tối thiểu của họ một khi không có những nguồn hỗ trợ khác. Các dạng hỗ trợ bao gồm: cứu trợ khẩn cấp chương trình bảo vệ và duy trì để đáp ứng các nhu cầu cơ bản một cách thường xuyên; chương trình tự nguyện hồi hương; hỗ trợ định cư tại quê nhà nhằm nâng cao sự tự chủ và hoà nhập vào cộng đồng quê hương; chương trình tái định cư tại các nước thứ ba cho những người tị nạn không thể trở về quê hương và những người gặp khó khăn trong việc bảo vệ tại đất nước quê hương họ.

3. Tổ chức Văn hóa, khoa học và giáo dục của Liên hợp quốc (UNESCO)