Từ ghép là gì? Cách nhận diện và phân biệt từ ghép trong tiếng Việt cùng ví dụ minh hoạ siêu dễ hiểu

Từ ghép là một loại từ đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc ngữ pháp tiếng Việt, nó quyết định việc chúng ta truyền đạt thông tin và hiểu chính xác ngôn ngữ. Bài viết này sẽ không chỉ giải đáp cho bạn câu hỏi “Từ ghép là gì?” mà còn bật mí rất nhiều điểm thú vị và hữu ích khác nữa đấy! Nếu bạn đang gặp khó khăn về cách nhận biết và phân biệt từ ghép thì hãy đọc ngay bài viết này nhé!

Từ ghép là gì?

Từ ghép là sự kết hợp của hai từ đơn, thường thì hai từ này khi đứng tách riêng đều có nghĩa. Khi kết hợp lại, chúng sẽ tạo ra một từ mới có nghĩa tương đương hoặc một khái niệm mới mẻ và rõ ràng hơn. Cấu trúc từ ghép đơn giản hay phức tạp sẽ tùy thuộc vào các yếu tố ngữ pháp và ý nghĩa của từng thành phần.

Nếu bạn vẫn chưa thể hình dung rõ về từ ghép là gì thì hãy tham khảo 2 ví dụ sau:

• Ví dụ 1: Từ ghép “bàn trà” được tạo thành từ hai từ đơn là “bàn” và “trà”. Khi đứng độc lập, hai từ này đều có nghĩa, tuy nhiên kết hợp lại sẽ tạo ra một từ mới chỉ rõ về một loại bàn chuyên dùng để uống trà.
• Ví dụ 2: Từ “nhà trường” được ghép bằng hai từ đơn “nhà” và “trường”. Khi đứng riêng, “nhà” chỉ nơi ở, một không gian kín, còn “trường” là nơi chúng ta học tập. Khi ghép lại, “nhà trường” trở thành từ ghép dùng để biểu thị cho một tổ chức giáo dục bao gồm nhiều yếu tố như cơ sở vật chất, giáo viên, học sinh,…

Vai trò của từ ghép là gì?

Không phải ngẫu nhiên mà từ ghép lại được đề cao và giáo dục cho người Việt ngay từ những ngày đầu học chữ, loại từ này đóng vai trò và ý nghĩa quan trọng trong cuộc sống của mỗi chúng ta.

Làm phong phú thêm ngôn từ

Từ ghép mở ra một kho tàng từ vựng phong phú, giúp ta diễn đạt ý nghĩa một cách sâu sắc hơn. Thay vì sử dụng các từ đơn lẻ, từ ghép cho phép kết hợp chúng để tạo ra những từ mới súc tích và phản ánh chính xác, mỗi từ mang lại một ý nghĩa hoàn toàn khác biệt.

Thực tế, từ ghép đã giúp tạo ra vô số từ mới dựa trên những từ đơn có sẵn, đáp ứng nhu cầu ngôn ngữ ngày càng phong phú của con người.

Diễn đạt ý nghĩa chính xác

Trong một số trường hợp, việc sử dụng từ ghép thậm chí còn quan trọng hơn việc sử dụng các từ đơn, bởi vì chúng giúp chúng ta mô tả một cách chính xác và cụ thể hóa các sự vật, khái niệm hoặc tình trạng. Bằng cách kết hợp các từ đơn lại với nhau, người nói có thể tạo ra những từ mới mang lại ý nghĩa cụ thể hơn.

Ví dụ: “Nhà” là một khái niệm chung chung, nhưng “nhà cao tầng”, “nhà tranh”, “nhà gỗ”,… lại cho biết rõ ràng hơn về kiểu nhà.

Ngoài ra, từ ghép còn giúp liên kết các ý lại với nhau, tạo sự logic cho cả văn nói và văn viết, thể hiện những sắc thái cảm xúc mà từ đơn không thể miêu tả.

Góp phần tạo ra ngôn ngữ chuyên ngành

Khả năng tạo ra ngôn ngữ chuyên ngành trong từ ghép là gì? Từ loại này đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra ngôn ngữ chuyên ngành, giúp tăng khả năng giao tiếp và truyền đạt thông tin hiệu quả hơn trong nhóm cộng đồng chuyên môn. Nhờ sử dụng các từ ghép, các chuyên gia có thể diễn đạt các khái niệm phức tạp một cách ngắn gọn, chính xác, đồng thời hỗ trợ làm tăng cường hiểu biết trong lĩnh vực chuyên môn.

Ví dụ: Trong toán học ta có “phương trình”, “tích phân”,… Ngành y có “viêm phổi cấp”, “huyết áp cao”,… Hay trong ngành luật, từ ghép có thể là “hợp đồng dân sự”, “tội phạm hình sự”, “bản án sơ thẩm”,…

Tiết kiệm ngôn ngữ, truyền tải nhanh

Từ ghép có khả năng thể hiện một ý nghĩa phức tạp chỉ bằng cách kết hợp hai hoặc nhiều từ đơn, giúp tiết kiệm ngôn ngữ và truyền tải thông tin nhanh chóng một cách chính xác. Thực tế, việc sử dụng từ ghép sẽ giúp cho câu văn được trở nên ngắn gọn, súc tích, đồng thời làm cho nội dung truyền tải rõ ràng, thậm chí hay hơn rất nhiều nữa đấy!

Ví dụ: Thay vì nói rằng “thời điểm mặt trời mọc”, chúng ta có thể dùng từ “bình minh”, hay dùng từ ghép “bão táp” để thay cho “gió to và mưa lớn”.

Có những loại từ ghép gì?

Có rất nhiều cách phân loại từ ghép dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau. Việc phân loại sẽ giúp ta hiểu rõ hơn về cấu tạo và ý nghĩa của chúng, từ đó sử dụng hiệu quả trong giao tiếp và viết lách. Dưới đây là một số cách phân loại từ ghép phổ biến:

Theo quan hệ ý nghĩa giữa các tiếng

Khi chúng ta xét về mối quan hệ ý nghĩa giữa các tiếng cấu thành từ ghép thì có thể phân loại chúng thành 2 loại là từ ghép đẳng lập và từ ghép chính phụ.

Từ ghép đẳng lập:

Đẳng lập trong từ ghép là gì? Đây là từ có các thành phần từ đơn cấu thành có vai trò ngang nhau, không phân biệt âm tiết chính và âm tiết phụ. Đặc biệt, chúng còn bổ sung nghĩa cho nhau và có thể có mối quan hệ logic nhất định, hòa hợp để tạo thành một từ mới có ý nghĩa hoàn chỉnh hơn.

Ví dụ: Từ ghép “nhà thờ” là sự kết hợp giữa “nhà” và “thờ”, chúng độc lập nhau về vai trò và mang ý nghĩa chỉ một nơi con người cầu nguyện, tôn thờ.

Từ ghép chính phụ:

Khác với đẳng lập, từ ghép chính phụ lại có một tiếng chính (thể hiện ý nghĩa chủ yếu) và một tiếng phụ (bổ sung nghĩa cho tiếng chính). Trong loại từ này, tiếng chính thường là ý nghĩa trung tâm của từ, trong khi tiếng phụ chỉ đóng vai trò bổ sung, mở rộng ý nghĩa cho từ.

Ví dụ: Trong từ “cây bàng”, “cây” là tiếng chính, thể hiện ý nghĩa chủ yếu là loại cây, trong khi đó từ “bàng” là tiếng phụ, bổ sung nghĩa một cách chi tiết hơn về loại cây có tán rộng, lá to và cho bóng mát.

Cách để phân biệt từ ghép đẳng lập và chính phụ:

Một điểm khác biệt lớn giữa hai loại từ ghép kể trên đó là phạm vi nghĩa của các từ đơn. Thông thường, đối với từ ghép đẳng lập, nghĩa của từ ghép sẽ bao quát hơn so với từ đơn tạo thành nó. Ví dụ “ăn uống” có nghĩa rộng hơn so với “ăn” hoặc “uống”.

Ngược lại, từ ghép chính phụ sẽ mang nghĩa hẹp hơn so với tiếng chính. Ví dụ “bút bi” sẽ có nghĩa hẹp hơn đối với tiếng chính là “bút”.

Theo cách thức biểu hiện nghĩa

Với phương diện này, chúng ta có từ ghép tổng hợp và từ ghép phân loại:

Từ ghép tổng hợp:

Từ ghép tổng hợp là loại từ ghép có nghĩa tổng quát hơn so với các tiếng thành phần. Nghĩa của từ ghép tổng hợp là sự kết hợp của các từ đơn nhưng không đơn thuần là cộng gộp, mà mang một ý nghĩa mới bao hàm và khái quát hơn.

Ví dụ: Từ “quần” và “áo” chỉ hai loại trang phục mặc ở phần thân trên và dưới, nhưng khi ghép lại thành “quần áo” thì nghĩa của nó bao hàm tất cả các loại trang phục, không chỉ giới hạn ở quần hoặc áo.

Từ ghép phân loại:

Từ ghép phân loại là loại từ có nghĩa hẹp hơn so với tiếng chính, thường ám chỉ một loại của sự vật được biểu thị bởi tiếng chính.

Ví dụ: “Bánh chưng” được coi là một từ ghép phân loại. Trong đó, từ “bánh” là tiếng chính, chỉ chung một loại thức ăn; “chưng” là tiếng phụ, phân loại loại bánh này là bánh được làm bằng cách chưng nếp.

Theo số lượng tiếng

Nhiều người vẫn lầm tưởng từ ghép chỉ là những từ có 2 âm tiết, tuy nhiên thực tế những từ trên 3 tiếng vẫn có thể được xem là từ ghép. Chính vì vậy chúng ta có cách phân loại sau:

• Từ ghép đôi: Có cấu tạo đơn giản, chỉ gồm hai tiếng. Ví dụ: Bút thước, ăn uống, sơn thủy,…
• Từ ghép có ba tiếng trở lên: Từ ghép gồm có ba tiếng. Ví dụ: Bút chì kim, cánh đồng lúa, sách giáo khoa,…

Theo nguồn gốc của từ

Tiếng Việt vốn dĩ mượn khá nhiều từ tiếng Hán, khi xem xét dựa trên yếu tố nguồn gốc, chúng ta có cách phân loại từ ghép như sau:

• Từ ghép gốc Hán: Các thành phần cấu tạo nên từ có nguồn gốc từ tiếng Hán. Nghĩa của từ ghép chủ yếu được hình thành từ nghĩa của các từ gốc Hán, nhưng có thể có sự chuyển nghĩa hoặc biến đổi so với tiếng gốc. Ví dụ: Phụ tử, vương phi, hoàng tộc,…
• Từ ghép gốc Việt: Các thành phần cấu tạo nên từ ghép đều có nguồn gốc từ tiếng Việt. Ví dụ: Ăn uống, nhà cửa, cây cối,…

Làm sao để phân biệt từ ghép và từ láy?

Sau khi chúng ta đã tìm hiểu về từ ghép là gì cũng như các cách phân loại phổ biến, FPT Shop sẽ bật mí thêm cho bạn về cách phân biệt từ ghép và từ láy nhé! Đây là một trong những vấn đề mà rất nhiều người gặp khó khăn hiện nay.

Tiêu chí

Từ ghép

Từ láy

Xem thêm : Biển báo giao thông hình thoi có ý nghĩa gì?

Định nghĩa

Được tạo nên từ 2 từ đơn trở lên ghép thành một từ có nghĩa mới.

Ví dụ: “May mặc” là sự kết hợp có nghĩa của 2 từ “may” và “mặc”.

Là sự kết hợp của 2 từ, trong đó phần vần hoặc âm đầu của chúng giống nhau, trong nhiều trường hợp 2 từ đó có thể hoàn toàn giống nhau.

Ví dụ: “Man mác” là láy ở âm đầu, “liêu xiêu” là từ láy vần.

Nghĩa của các từ tạo thành

Những từ đơn tạo thành nên từ ghép đều có một nghĩa nhất định và chúng thường giống một phần nào đó với từ ghép.

Ví dụ: “Đất nước” có “đất” và “nước” là chỉ những sự vật xung quanh, khi ghép lại sẽ mang ý nghĩa chỉ quốc gia, lãnh thổ nơi ta sinh sống.

Khác với từ ghép, các từ đơn tạo thành từ láy khi đứng tách rời nhau sẽ không có nghĩa hoặc chỉ có một từ có nghĩa.

Ví dụ: “Líu lo” là sự kết hợp của 2 từ không có nghĩa.

Nghĩa các từ khi đảo vị trí

Khi thực hiện đổi chỗ các tiếng trong từ ghép thì thường nó vẫn có nghĩa.

Ví dụ: “Nhà cửa” và “cửa nhà” đều có nghĩa.

Khi đảo thứ tự các tiếng thì từ láy trở nên vô nghĩa.

Ví dụ: Không thể chuyển từ “xinh xắn” thành “xắn xinh”.

Thành phần Hán Việt

Đối với từ ghép, ta thường thấy chúng sẽ có ít nhất một từ là từ Hán Việt.

Ví dụ: “Song ngữ” có từ “song” mang nghĩa là hai hoặc đôi.

Thường không xuất hiện thành phần Hán Việt trong loại từ này.

Lưu ý khi phân biệt từ ghép và từ láy:

• Một số từ có thể vừa là từ ghép, vừa là từ láy, tùy thuộc vào ngữ cảnh sử dụng.
• Việc phân biệt từ ghép và từ láy đôi khi có thể gặp khó khăn, cần dựa vào nhiều yếu tố như ngữ cảnh, ngữ âm,…
• Mẹo giúp bạn nhanh chóng nhận diện từ ghép: Đảo trật tự các tiếng, thêm bớt hoặc đổi chỗ các tiếng thì từ ghép vẫn có nghĩa nhất định.

Tạm kết

Từ ghép là gì? Có thể nói, từ ghép được định nghĩa khá đơn giản nhưng không phải ai cũng có thể hoàn toàn tự tin hiểu rõ và nắm vững. Hy vọng rằng bài viết trên đã phần nào giúp bạn có cái nhìn rõ nét hơn về loại từ này, đồng thời có thể sử dụng tiếng Việt một cách hiệu quả và chính xác hơn.

Xem thêm:

• Từ láy là gì? Hướng dẫn sử dụng từ láy sao cho hợp lý và phù hợp với ngữ cảnh
• Động từ là gì? Chức năng, phân loại, lưu ý khi sử dụng và ví dụ dễ hiểu về động từ

Bạn đang tìm kiếm một chiếc điện thoại mới để học tập và làm việc? Hãy đến với FPT Shop – hệ thống bán lẻ điện tử uy tín hàng đầu Việt Nam để được tư vấn và lựa chọn những sản phẩm chính hãng với giá cả tốt nhất ngay hôm nay nhé! Khám phá điện thoại iPhone chất lượng tại đây:

Điện thoại iPhone

Nguồn: https://luatduonggia.edu.vn
Danh mục: Tổng hợp