VnDoc xin giới thiệu bài Tác dụng của dấu hai chấm được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy Tiếng Việt 4. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.
Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.
Bạn đang xem: Tác dụng của dấu hai chấm
Câu hỏi: Tác dụng của dấu hai chấm
Trả lời:
– Dùng để giúp người đọc phân định phần giải thích, thuyết minh cho đoạn/câu trước đó. Lúc này, phía sau dấu hai chấm không cần viết hoa.
– Dùng để liệt kê các sự vật, sự việc liên quan đến đoạn/câu trước đó. Trường hợp này thì phía sau dấu hai chấm cũng không cần phải viết hoa.
– Dùng để báo trước lời thoại trực tiếp, câu nói của nhân vật. Khi đó, dấu hai chấm còn đi kèm với dấu gạch đầu dòng ở hàng tiếp theo. Dấu hai chấm cũng có thể đi cùng với dấu ngoặc kép để trích dẫn hoặc đại ý lời nói. Ở trường hợp này thì không cần xuống dòng mà có thể viết tiếp tục trên cùng một hàng.
1. Ví dụ về dấu hai chấm
Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.” Nguyện vọng đó chi phối mọi ý nghĩ và hành động trong suốt cuộc đời của Người.
Trong câu trên, dấu hai chấm cho biết phần sau là lời nói của Bác Hồ (ở đây dấu hai chấm được dùng phối hợp với dấu ngoặc kép).
Tôi thở dài
– Còn đứa bị điểm không, nó tả như thế nào?
– Nó không tả, không viết gì hết. Nó nộp giấy trắng cho có. Hôm trả bài, cô giận lắm. Cô hỏi: “Sao trò không chịu làm bài”?
2. Trường hợp sử dụng dấu hai chấm
– Dấu hai chấm dùng để liệt kê, giải thích các sự vật, sự việc
Xem thêm : Gạo lứt rong biển sấy khô ăn liền, gạo lứt sấy giảm cân An Nhiên 500g
Ví dụ: Hoa mai vàng có 5 cánh tượng trưng cho ngũ phúc, bao gồm: hạnh phúc, trường thọ, may mắn, hòa bình và thành công. Chính vì điều này nên khi tặng hoa mừng thọ, con cháu thường tặng cha mẹ, ông bà mình những cành mai vàng.
Ở ví dụ trên, dấu hai chấm có tác dụng liệt kê 5 ý nghĩa của cụm từ “ngũ phúc”. Với trường hợp này, chữ cái đầu sau dấu hai chấm không cần viết hoa.
* Dấu hai chấm báo hiệu lời đối thoại (kết hợp cùng dấu gạch ngang)
Ví dụ: Ngày xưa, hoa hồng chỉ toàn một màu trắng tinh. Nhưng bông hoa hồng nói với nhau:
– Ước gì chúng ta có nhiều màu sắc như các loài hoa khác.
– Ừ nhỉ! Giá mà chúng ta có được màu đỏ rực rỡ của hoa thược dược, màu tím ngát của hoa lưu li, màu vàng tươi của hoa cúc…
– Nhưng chúng ta biết làm cách nào bây giờ?
Trong ví dụ này, dấu hai chấm có tác dụng biểu thị lời thoại trực tiếp. Ở đây là lời thoại của những đóa hoa hồng. Vì là trích dẫn trực tiếp nên mỗi câu của mỗi nhân vật đều đi kèm dấu gạch đầu dòng.
* Dấu hai chấm báo hiệu phía sau có trích dẫn nguyên văn hoặc đại ý
Ví dụ: Mỗi người làm báo phải thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ: Cán bộ báo chí là chiến sĩ cách mạng. Trên cơ sở đó báo chí phải chủ động, tích cực phản ánh kết quả công tác chỉnh đốn Đảng tại các đơn vị, cơ sở, phát hiện cách làm hay, gương tốt để biểu dương, đồng thời đấu tranh với các sai sót công công tác xây dựng Đảng.
Ở ví dụ trên, dấu hai chấm trong đoạn có tác dụng biểu thị lời dẫn của nhân vật. Sở dĩ không đi kèm dấu ngoặc kép là bởi người viết chỉ lấy ý câu nói, không trích nguyên văn. Nếu trong trường hợp trích nguyên văn thì phải đi kèm với dấu ngoặc kép. Cả 2 trường hợp chữ cái đầu sau dấu hai chấm đều phải viết hoa.
3. Bài tập vận dụng
Bài 1: Trong mỗi trường hợp dưới đây, dấu hai chấm được dùng làm gì?
Một chú công an vỗ vai em:
– Cháu quả là chàng gác rừng dũng cảm!
Xem thêm : Sang tên xe máy cùng tỉnh khác huyện có cần đổi biển số?
Cảnh vật xung quanh tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
Trả lời:
Đặt ở cuối câu để dẫn lời nói trực tiếp nhân vật.
Báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.
Bài 2: Trong mẩu chuyện vui dưới đây, người bán hàng hiểu lầm ý của khách như thế nào? Để người bán hàng khỏi hiểu lầm, ông khách cần thêm dấu gì vào tin nhắn của mình, dấu đó đặt sau chữ nào?
Chỉ vì quên một dấu câu
Có ông khách nọ đến cửa hàng đặt vòng hoa viếng bạn, ông dặn người bán hàng ghi lên băng tang: “Kính viếng bác X.” Nhưng về đến nhà, nghĩ lại, thấy lời phúng còn đơn giản quá, ông bèn sai con chuyển cho người bán hàng một tin nhắn, lời lẽ như sau: “Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.”
Lúc vòng hoa được đem tới đám tang, ông khách mới giật mình. Trên vòng hoa cài một dải băng đen với dòng chữ thật là nắn nót: “Kính viếng bác X. Nếu còn chỗ, linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.”
Trả lời:
Người bán hàng hiểu lầm nên ghi trên băng tang thừa nội dung “nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.”
Để người bán hàng khỏi hiểu lầm, ông khách cần đặt dấu hai chấm báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời giải thích cho bộ phận đứng trước: “Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ: linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.”
–
Trên đây VnDoc đã giới thiệu nội dung bài Tác dụng của dấu hai chấm. Ngoài ra các bạn có thể tham khảo thêm một số chuyên mục Lý thuyết Tiếng Việt 4, Tập làm văn lớp 4, Giải vở bài tập Tiếng Việt 4, Luyện từ và câu lớp 4, Đề kiểm tra cuối tuần Tiếng Việt 4, Tập đọc lớp 4.
Nguồn: https://luatduonggia.edu.vn
Danh mục: Tổng hợp