HỌC VĂN CHỊ NGUYỄN MINH HIÊN

Nhận diện và phân biệt các phương thức biểu đạt là kỹ năng quan trọng để giúp các bạn học sinh hoàn thiện thao tác tạo lập văn bản ở môn Ngữ văn, ngoài ra kỹ năng này sẽ giúp các bạn làm tốt dạng bài Đọc – Hiểu trong cấu trúc đề thi. Để giúp các bạn học sinh vận dụng tốt các phương thức biểu đạt, Học văn chị Hiên sẽ chia sẻ các khái niệm, dấu hiệu nhận biết và ví dụ minh hoạ cho từng phương thức để quá trình làm bài của các bạn trở nên dễ dàng hơn nhé!

1. Phương thức biểu đạt miêu tả

Khái niệm: Dùng ngôn ngữ để tái hiện lại những đặc điểm, tính chất, nội tâm của người, sự vật, hiện tượng.

Dấu hiệu nhận biết:

• Có câu văn miêu tả

  Bạn đang xem: HỌC VĂN CHỊ NGUYỄN MINH HIÊN

• Từ ngữ sử dụng chủ yếu là tính từ

Thể loại:

• Văn tả cảnh, tả người, tả vật,…

• Đoạn văn miêu tả trong tác phẩm tự sự

Ví dụ:

“Trăng đang lên. Mặt sông lấp loáng ánh vàng. Núi Trùm Cát đứng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím sẫm uy nghi, trầm mặc. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên, những con sóng nhỏ lăn tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát…” (Trong cơn gió lốc)

1. Phương thức biểu đạt nghị luận

Khái niệm: Dùng để bàn bạc phải trái, đúng sai nhằm bộc lộ rõ chủ kiến, thái độ của người nói, người viết rồi dẫn dắt, thuyết phục người khác đồng tình với ý kiến của mình.

Dấu hiệu nhận biết:

• Có vấn đề nghị luận và quan điểm của người viết

• Từ ngữ thường mang tính khái quát cao (nêu chân lí, quy luật)

• Sử dụng các thao tác: lập luận, giải thích, chứng minh

Thể loại:

– Cáo, hịch, chiếu, biểu

– Xã luận, bình luận, lời kể gọi.

– Sách lí luận.

– Tranh luận về một vấn đề chính trị, xã hội, văn hóa.

Ví dụ:

“Muốn xây dựng một đất nước giàu mạnh thì phải có nhiều người tài giỏi. Muốn có nhiều người tài giỏi thì học sinh phải ra sức học tập văn hóa và rèn luyện thân thể, bởi vì chỉ có học tập và rèn luyện thì các em mới có thể trở thành những người tài giỏi trong tương lai” – (Tài liệu hướng dẫn đội viên)

1. Phương thức biểu đạt thuyết minh

Khái niệm: Trình bày, giới thiệu các thông tin, hiểu biết, đặc điểm, tính chất của sự vật, hiện tượng.

Dấu hiệu nhận biết:

• Các câu văn miêu tả đặc điểm, tính chất của đối tượng

• Xem thêm :

  Có thể là những số liệu chứng minh

Thể loại:

• Thuyết minh sản phẩm.

• Giới thiệu di tích, thắng cảnh, nhân vật

• Trình bày tri thức và phương pháp trong khoa học

Ví dụ:

“Theo các nhà khoa học, bao bì ni lông lẫn vào đất làm cản trở quá trình sinh trưởng của các loài thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự phát triển của cỏ dẫn đến hiện tượng xói mòn ở các vùng đồi núi. Bao bì ni lông bị vứt xuống cống làm tắc các đường dẫn nước thải, làm tăng khả năng ngập lụt của các đô thị về mùa mưa. Sự tắc nghẽn của hệ thống cống rãnh làm cho muỗi phát sinh, lây truyền dịch bệnh. Bao bì ni lông trôi ra biển làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải…”

(Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000)

1. Phương thức biểu đạt biểu cảm

Khái niệm: Dùng ngôn ngữ bộc lộ cảm xúc, thái độ về thế giới xung quanh

Dấu hiệu nhận biết:

• Câu thơ, câu văn bộc lộ cảm xúc của người viết

• Có các từ ngữ thể hiện cảm xúc: ơi, ôi…

Thể loại:

• Điện mừng, thăm hỏi, chia buồn

• Tác phẩm văn học: thơ trữ tình, tuỳ bút

Ví dụ:

Nhớ ai bổi hổi bồi hồi

Như đứng đống lửa như ngồi đống than

1. Hành chính – công vụ

Khái niệm: Là phương thức giao tiếp giữa Nhà nước với nhân dân, giữa nhân dân với cơ quan Nhà nước, giữa cơ quan với cơ quan, giữa nước này với nước khác trên cơ sở pháp lý.

Dấu hiệu nhận biết:

• Hợp đồng, hoá đơn…

• Đơn từ, chứng chỉ…

Thể loại:

– Đơn từ

Xem thêm : Cao huyết áp: Nên ăn kiêng thức ăn gì?

– Báo cáo

– Đề nghị

Ví dụ:

“Điều 5.- Xử lý vi phạm đối với người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính.

Người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính mà sách nhiễu nhân dân, dung túng, bao che cho cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm hành chính, không xử phạt hoặc xử phạt không kịp thời, không đúng mức, xử phạt quá thẩm quyền quy định thì tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại vật chất thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.”

1. Phương thức biểu đạt tự sự

Khái niệm: Dùng ngôn ngữ để kể lại một hoặc một chuỗi sự kiện, có mở đầu, diễn biến và kết thúc. Ngoài ra, phương thức tự sự còn dùng để khắc hoạ nhân vật (tính cách, tâm lí..) hoặc quá trình nhận thức con người.

Dấu hiệu nhận biết:

• Có sự kiện, cốt truyện

• Có diễn biến câu chuyện

• Có nhân vật

• Có các câu trần thuật, đối thoại

Thể loại:

• Bản tin báo chí

• Bản tường thuật, tường trình

• Tác phẩm văn học nghệ thuật (Truyện, tiểu thuyết)

Ví dụ:

“…Một hôm, mẹ Cám đưa cho Tấm và Cám mỗi đứa một cái giỏ, sai đi bắt tôm, bắt tép và hứa, đứa nào bắt được đầy giỏ sẽ thưởng cho một cái yếm đỏ. Tấm vốn chăm chỉ, lại sợ dì mắng nên mải miết suốt buổi bắt đầy một giỏ cả tôm lẫn tép. Còn Cám quen được nuông chiều, chỉ ham chơi nên mãi đến chiều chẳng bắt được gì…”

(Tấm cám)

Hy vọng các khái niệm, dấu hiệu nhận biết và ví dụ minh hoạ 6 phương thức biểu đạt trên đây sẽ giúp các bạn nắm rõ hơn kiến thức phần này và làm tốt các dạng bài liên quan. Theo dõi thêm các kênh truyền thông của Học văn chị Hiên để có thêm nhiều nhiều bài học bổ ích, thú vị: Học văn chị Hiên hoặc Học văn chị Hiên – Youtube.

Chúc các bạn nhỏ luôn học tốt!

Học văn chị Hiên – Hơn cả một bài văn

Nguồn: https://luatduonggia.edu.vn
Danh mục: Tổng hợp