QĐND – Trước âm mưu mới của Mỹ và chính quyền Việt Nam Cộng hòa đẩy mạnh “chiến tranh cục bộ”, đưa quân Mỹ vào trực tiếp tham chiến trên chiến trường, đầu năm 1964, Tỉnh ủy Phú Yên đề ra chủ trương lãnh đạo đẩy mạnh phong trào cách mạng tại huyện Tuy Hòa, củng cố vững chắc cấp ủy các cấp, làm nòng cốt để xây dựng lực lượng vũ trang, đoàn thể quần chúng. Phương pháp đấu tranh là đẩy mạnh chiến tranh du kích, đấu tranh chính trị, binh-địch vận kết hợp với “tiến công bằng hai chân (quân sự, chính trị), ba mũi giáp công (quân sự, chính trị, binh-địch vận)”, mở rộng vùng giải phóng ven biển Tuy Hòa, tạo căn cứ “lõm” nhận vũ khí, chi viện từ miền Bắc vào Vũng Rô…

Du kích xã Hòa Hiệp (Tuy Hòa), phá ấp chiến lược của địch. Ảnh tư liệu.

Để thực hiện nhiệm vụ này, tháng 9-1964, Huyện ủy Tuy Hòa chọn xã Hòa Bình, đẩy mạnh phong trào cách mạng, làm điểm để rút kinh nghiệm và phát triển ra các địa phương khác. Sau khi nghiên cứu nắm chắc tình hình và quy luật hoạt động, ta chủ trương sử dụng một trung đội bộ đội địa phương phối hợp với du kích luồn sâu vào cầu Bá Nhún, (thôn Phước Nông) phục kích diệt gọn một trung đội dân vệ (lực lượng bảo vệ chủ yếu) kết hợp với sự nổi dậy của quần chúng, giành chính quyền… Công tác chuẩn bị và bố trí lực lượng kiên trì, bí mật, chờ đến 16 giờ, ngày 17-9-1964, địch đi tuần tra từ Mỹ Lệ, Phước Mỹ xuống, lọt vào trận địa phục sẵn của ta. Bị tiến công bất ngờ, địch chống trả yếu ớt. Ta diệt gọn 20 tên, thu 12 súng… Chớp thời cơ, chi bộ Đảng và các đoàn thể quần chúng lãnh đạo quần chúng nổi dậy giành quyền làm chủ cùng với bộ đội và du kích truy tróc tề, ngụy, ác ôn…

Mất chính quyền ở một xã quan trọng, ngày 8-6-1964, Mỹ và chính quyền Sài Gòn điều động một trung đoàn hỗn hợp đánh phá căn cứ miền Đông, Hòa Hiệp, giải tỏa các xã ven biển Tuy Hòa… Trước tình hình mới, Huyện ủy và Huyện đội Tuy Hòa kiên quyết chỉ đạo đẩy mạnh chiến tranh du kích, bám đánh khắp nơi, kết hợp đấu tranh chính trị, bẻ gãy cuộc hành quân của địch. Bằng thế trận chuẩn bị chu đáo, thông thuộc địa hình, kết hợp các loại vũ khí tự tạo, bãi chông, mìn, vật cản, Đại đội 83 bộ đội địa phương và du kích các xã bẻ gãy hàng chục đợt hành quân, càn quét giải tỏa; du kích Hòa Hiệp, Hòa Xuân, công binh huyện đội đặt mìn phá trục đường sắt buộc địch phải bỏ ga Hảo Sơn, Đèo Cả… Phát huy đà thắng lợi, Huyện ủy và các đoàn thể lãnh đạo nhân dân trong 7 xã với khoảng 10.000 người tham gia đấu tranh chính trị trực tiếp với địch, phá tan hệ thống ấp chiến lược, giải phóng hoàn toàn 7 xã: Sơn Thành, Hòa Phong, Hòa Thịnh, Hòa Mĩ, Hòa Đồng, Hòa Tân, Hòa Bình…

Trần Văn Toản