Phân biệt nội tiết và ngoại tiết

Phân biệt nội tiết và ngoại tiết Giống nhau: 2 loại tuyến này đều có cùng một cơ chế là sản sinh ra các chất tiết; Các sản phẩm chất tiết đều đóng vai trò quan trọng khi tham gia vào những hoạt động sinh lý của cơ thể: chuyển hóa vật chất và năng lượng, trao đổi chất,… Khác nhau:

  • Tuyến ngoại tiết: Sản phẩm (chất tiết) theo ống dẫn đến các cơ quan xác định hoặc đưa ra ngoàií dụ: tuyến mồ hôi, tuyến nước bọt…
  • Tuyến nội tiết: Sản phẩm là các chất tiết (hoocmôn) tiết ra được ngấm thấm thẳng vào máu đưa đến cơ quan đích. Ví dụ: tuyến yên, tuyến giáp… Lưu ý: tuyến tuỵ là tuyến pha vì tuyến này vừa đóng vai trò là tuyến ngoại tiết, vừa đóng vai trò là tuyến nội tiết.
  • Tuyến tuỵ là tuyến ngoại tiết: Các sản phẩm tiết theo ống dẫn đổ vào tá tràng giúp cho sự biến đổi thức ăn trong ruột non.
  • Tuyến tuỵ là tuyến nội tiết: Ngoài ra, tuyến tuỵ còn có các tế bào (α tiết hoocmôn glucagôn và tế bào β tiết hoocmôn insulin) có chức năng điều hoà lượng đường trong máu.

Dựa vào nơi bài tiết và nơi tác dụng người ta phân các hormon thành hai loại đó là hormon tại chỗ (hormon địa phương) và hormon của các tuyến nội tiết.

  1. Hormon tại chỗ

Hormon tại chỗ là những hormon do một nhóm tế bào bài tiết vào máu rồi được máu đưa đến các tế bào khác ở gần nơi bài tiết để gây ra các tác dụng sinh lý. Ví dụ: Secretin, cholecystokinin, histamin, prostaglandin …

  1. Hormon của các tuyến nội tiết

Các hormon do các tuyến nội tiết bài tiết lại được phân thành hai loại khác nhau:

  • Một số hormon có tác dụng lên hầu hết các mô ở trong cơ thể như hormon GH của tuyến yên, T3, T4 của tuyến giáp, cortisol của tuyến vỏ thượng thận, insulin của tuyến tụy nội tiết …
  • Một số hormon chỉ có tác dụng đặc hiệu lên một mô hoặc một cơ quan nào đó như hormon ACTH, TSH, FSH, LH … của tuyến yên.

Các mô hoặc cơ quan chịu tác dụng đặc hiệu của những hormon này được gọi là mô hoặc cơ quan đích.

Các hormon của tuyến nội tiết chính của cơ thể là:

  • Vùng dưới đồi: Bài tiết các hormon giải phóng và ức chế, hai hormon khác được chứa ở thuỳ sau tuyến yên là ADH (vasopressin) và oxytocin.
  • Tuyến yên: Bài tiết GH, ACTH, TSH, FSH, LH, prolactin.
  • Tuyến giáp: Bài tiết T3, T4, Calcitonin.
  • Tuyến cận giáp: Bài tiết parathormon (PTH).
  • Tuyến tuỵ nội tiết: Bài tiết insulin, glucagon.
  • Tuyến vỏ thượng thận: Bài tiết cortisol, aldosteron.
  • Tuyến tuỷ thượng thận: Bài tiết adrenalin, noradrenalin.
  • Tuyến buồng trứng: Bài tiết estrogen, progesteron.
  • Tuyến tinh hoàn: Bài tiết testosteron, inhibin.
  • Rau thai: Bài tiết hCG, estrogen, progesteron, HCS, relaxin.