Cây tầm gửi là vị thuốc quý trong Đông y có tính bình, vị ngọt, đắng, mùi thơm. Dược liệu này thường được dùng trong các bài thuốc chữa bệnh như viêm cầu thận, đau nhức xương khớp, huyết áp cao, sỏi tiết niệu, phong thấp,…
Mô tả dược liệu cây tầm gửi
1. Tên gọi, phân nhóm
- Tên gọi khác: Chùm gởi, cây chùm gửi, liễu ký sinh, ký sinh cây gạo, mộc vệ trung quốc, dâu ký sinh,…
- Tên khoa học: Taxillus chinensis
- Họ: Tầm gửi – Loranthaceae
- Ý nghĩa cây tầm gửi: Loại cây sống ký sinh trên các loại cây thân gỗ
2. Đặc điểm thực vật
Tầm gửi là loại cây sống ký sinh trên thân cây khác, thường leo bám, mọc bò trên bề mặt thân gỗ. Cây thân gỗ, giòn, chia lớp và thường được phủ bởi lớp lông mịn. Lá màu xanh và có thể tự quang hợp, phiến lá có hình oval, hình mác, mọc đối xứng, mép lá nguyên, có gân hình lông chim.
Bạn đang xem: Cây Tầm Gửi: Khám Phá Tác Dụng Và Những Bài Thuốc Trị Bệnh
Hoa mọc ở kẽ lá, thành chùm, tán, bông hoa xim, lưỡng tính hoặc đơn tính. Lá bắc nhỏ, nhìn giống đài hoa. Tràng hoa có thể tách riêng hoặc tiêu biến. Quả nang, hình trụ cầu, màu vàng. Hạt được bao phủ 1 lớp chất lỏng sền sệt trên bề mặt và cho phép chúng bám lên cây chủ.
3. Phân bố
Cây tầm gửi có thể dễ dàng tìm thấy ở nhiều tỉnh thành ở nước ta, phân bố tập trung ở các tỉnh trung du miền núi đến đồng bằng. Loại cây này sống nhờ trên các loại cây khác nhau và có tên gọi theo cây chủ như cây tầm gửi trên cây mít, cây gạo, cây dâu (tang ký sinh), tầm gửi cây đa,…
Hiện nay, nhu cầu sử dụng ngày càng cao nên nhiều trung tâm, cơ sở dược liệu đã tiến hành nuôi trồng, phát triển thành công các loại dược liệu này.
4. Bộ phận dùng
Cành, thân, lá của loại cây này đều có chứa dược tính nên thường được sử dụng để làm thuốc chữa bệnh. Trong đó, lá to, dày, xanh, không bị mục nát sẽ được chọn thu hái vì có dược tính mạnh hơn so với lá nhỏ, mỏng, màu vàng.
5. Thu hái – sơ chế
Cây tầm gửi có thể thu hoạch quanh năm nhưng thường được thu hái nhiều vào mùa hè. Bởi đây là thời điểm loài thực vật này phát triển mạnh nhất và chứa lượng dược tính cao. Dược liệu sau khi thu hái về thì mang đi ngâm rửa sạch để loại bỏ tạp chất, bụi bẩn. Có thể dùng dược liệu tươi hoặc cắt nhỏ, đem đi phơi/ sấy khô và để dùng dần.
6. Bảo quản
Dược liệu sau khi phơi khô thì bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát. Nếu dùng lâu, cần đem phơi thường xuyên để tránh ẩm mốc, mối mọt.
7. Thành phần hoá học
Các nghiên cứu khoa học nhận thấy, trong dược liệu tầm gửi chứa các thành phần hoá học đa dạng như: Quinone, quercitrin, catechin, quercituron, afzeline, alpha-tocophenol, trans-phytol,…
Vị thuốc tầm gửi
1. Tính vị
Tính bình, mùi thơm nhẹ, vị ngọt, hơi đắng
2. Quy kinh
Quy vào kinh Thận, Can
3. Tác dụng dược lý
Xem thêm : Câu 2 trang 101 SGK GDCD lớp 11
Theo nghiên cứu Đông y:
- Công dụng: Thanh nhiệt, giải độc, bồi bổ sức khỏe, mạnh gân xương, chỉ thống, giảm đau, tiêu viêm,..
- Chủ trị: Viêm cầu thận, sỏi tiết niệu, đau nhức xương khớp, sỏi thận, phong thấp, cao huyết áp,…
Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:
- Trans-phytol, alpha-tocopherol, afzeline,… trong cây tầm gửi có tác dụng bảo vệ tim mạch, chống oxy hoá và làm giảm nguy cơ đột quỵ.
- Hoạt chất Catechin trong dược liệu này có tác dụng ngăn ngừa quá trình hình thành sỏi canxi, nhờ đó hỗ trợ đắc lực trong điều trị sỏi thận đường tiết niệu.
- Các thành phần trong vị thuốc này có tác dụng chống viêm, hiệu quả mang lại tương đương với thuốc aspirin.
- Polysaccharide trong cây tầm gửi giúp điều hoà miễn dịch, chống lại oxy hóa.
4. Cách dùng – liều lượng
Cây tầm gửi thường được dùng nhiều ở dạng sắc uống, dùng đơn lẻ hoặc kết hợp với các dược liệu khác. Liều lượng dùng tuỳ thuộc vào mục đích sử dụng, đối tượng và tình trạng sức khoẻ.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu tầm gửi
Trong Đông y lưu truyền nhiều bài thuốc chữa bệnh từ vị thuốc tầm gửi an toàn và hiệu quả. Theo đó, dược liệu có thể dùng để chữa sỏi thận, giải độc, mát gan, tăng huyết áp, phong thấp, đau thần kinh tọa, đau lưng mỏi gối, sốt rét,…
Các bài thuốc điều trị bệnh từ cây tầm gửi trên cây gạo
Bài thuốc chữa bệnh sỏi thận, sỏi bàng quang:
- Chuẩn bị: Kim tiền thảo, rễ cỏ tranh, mã đề, thổ phục linh mỗi vị 10g, cây tầm gửi gạo 15gr
- Thực hiện: Các dược liệu cho vào ấm sắc cùng với 1.5 lít nước và đun trên lửa nhỏ. Chia lượng nước thuốc thu được thành nhiều lần và uống hết trong ngày. Thực hiện đều đặn mỗi ngày đến khi bệnh lý thuyên giảm.
Bài thuốc giúp giải độc, mát gan:
- Chuẩn bị: Tầm gửi gạo phơi khô hoặc sao vàng 20 – 30g
- Thực hiện: Đem dược liệu đun với 400ml đến khi còn 1/2 thì tắt bếp. Chia nước thuốc thành nhiều lần và uống trong ngày. Mỗi ngày sắc uống 1 thang.
Bài thuốc giúp tăng cường sức khỏe:
- Chuẩn bị: Tầm gửi gạo khô 1kg, 5 lít rượu trắng 45 độ
- Thực hiện: Dược liệu đem đi rửa sạch, để ráo rồi cho vào bình thuỷ tinh ngâm với rượu trắng. Sau 3 tháng thì có thể dùng, mỗi lần uống khoảng 1 chén nhỏ để giúp tăng cường sức khỏe.
Bài thuốc từ tầm gửi cây chanh
Bài thuốc chữa ho khan, ho đờm, ho gió, đau họng:
- Chuẩn bị: Trần bì, tầm gửi cây chanh, mạch môn,…
- Thực hiện: Các vị thuốc đem đi sắc lấy nước chia thành nhiều lần uống trong ngày. Hoặc có thể đun và cô thuốc thành siro để uống, tiện lợi và dùng được cho trẻ nhỏ
Bài thuốc chữa bệnh từ tầm gửi trên thân cây mít hoặc cây na
Bài thuốc chữa bệnh sốt rét:
- Chuẩn bị: Tầm gửi cây na/cây mít, thảo quả, sài hồ, bình lang, hoàng cầm với liều lượng vừa đủ
- Thực hiện: Các vị thuốc đem đi sắc cùng với lượng nước vừa đủ, đến khi còn 1/2 thì tắt bếp. Chắt lấy nước thuốc chia thành nhiều lần và uống khi còn nóng.
Bài thuốc chữa bệnh từ tầm gửi cây dâu
Tầm gửi cây dâu hay tang ký sinh có vị đắng, tính ôn, quy vào kinh Thận, Can. Các bài thuốc từ dược liệu tang ký sinh có tác dụng tốt cho người bị đau nhức xương khớp, đau mỏi gân, thận gan yếu. Khi kết hợp với một số vị thuốc khác giúp tăng hiệu quả điều trị.
Bài thuốc chữa hạ huyết áp:
- Chuẩn bị: Hà thủ ô, bạch linh mỗi vị 20g, ngưu tất, ích mẫu mỗi vị 16g, thiên ma, đỗ trọng, chi tử, hoàng cầm mỗi vị 12g, tầm gửi cây dâu 32g, thảo quyết minh 2g.
- Thực hiện: Các vị thuốc sau khi rửa sạch thì cho vào ấm sắc với lượng nước vừa đủ. Chia nước thuốc thành 3 phần và uống sau các bữa ăn. Mỗi ngày sắc uống 1 thang để cải thiện bệnh lý.
Xem thêm : 5 kỹ năng giao tiếp cơ bản giúp bạn thành công trong cuộc sống và sự nghiệp
Bài thuốc chữa đau nhức thần kinh tọa và thần kinh ngoại biên:
- Chuẩn bị: Tần cửu, phòng phong, đương quy, độc hoạt, đỗ trọng mỗi vị 9g, phục linh, đẳng sâm mỗi vị 12g, tế tân 3g, cam thảo 6g, nhục quế 2g, tang ký sinh 18g
- Thực hiện: Các dược liệu đem sắc lấy nước chia thành 3 lần và uống trước bữa ăn. Mỗi ngày sắc uống 1 thang.
Bài thuốc chữa đau nhức đầu gối:
- Chuẩn bị: Tang ký sinh khô, rượu trắng 40 độ
- Thực hiện: Dược liệu đem đi sao vàng và ngâm với rượu trắng. Sau 1 tháng thì có thể dùng, mỗi lần lấy một ít rượu thuốc xoa bóp lên vị trí bị đau nhức. Áp dụng đều đặn sẽ thấy cơn đau nhức đầu gối sẽ dần thuyên giảm.
Bài thuốc chữa thổ huyết:
- Chuẩn bị: Tầm gửi cây dâu, thài lài tía mỗi vị 16gr, rễ cỏ tranh và rễ chuối hạt mỗi vị 10g
- Thực hiện: Các dược liệu sau khi rửa sạch thì cho vào ấm cùng với lượng nước vừa đủ và sắc trên lửa nhỏ. Mỗi ngày sắc uống 1 thang.
Bài thuốc giúp giảm đau bụng và động thai:
- Chuẩn bị: Tang ký sinh 16g, cao ban long, lá ngải cứu mỗi vị 10g
- Thực hiện: Đem tang ký sinh và cao ban long đi nướng đến khi có mùi thơm là được. Sau đó cho tất cả dược liệu vào ấm đun với lượng nước vừa đủ và chia thành 3 lần uống trong ngày.
Bài thuốc từ tầm gửi cây cúc tần
Hạt của cây này chính là vị thuốc thỏ ty tử có tác dụng chữa di tinh, liệt dương, đái dầm, bổ thận, tráng dương, tăng cường sinh lực phái mạnh,…
- Chuẩn bị: Sơn thù du, đương quy, thỏ ty tử mỗi vị 8g, thục địa 16g, lục giác giao, đỗ trọng mỗi vị 12g, nhục quế, kỷ tử mỗi vị 10g.
- Thực hiện: Các dược liệu sau khi rửa sạch thì cho vào ấm cùng với lượng nước vừa đủ và đun trên lửa nhỏ. Mỗi ngày sắc uống 1 thang để cải thiện bệnh lý.
Bài thuốc chữa bệnh từ tầm gửi cây bưởi
Bài thuốc chữa trị thấp khớp, ăn uống khó tiêu, trướng bụng:
- Chuẩn bị: Tầm gửi cây bưởi phơi/sấy khô với lượng vừa đủ
- Thực hiện: Đem sắc lấy nước chia thành 3 phần và uống hết trong ngày. Mỗi ngày sắc uống 1 thang để cải thiện.
Bài thuốc chữa bệnh từ tầm gửi cây khế
Bài thuốc điều trị bong gân:
- Chuẩn bị: Lá tầm gửi cây khế, nước vo gạo
- Thực hiện: Dược liệu sau khi rửa sạch thì đem đi trộn với nước vo gạo và sao nóng. Dùng hỗn hợp đắp lên khu vực bị bong gân và dùng miếng vải mỏng sạch để cố định. Áp dụng đều đặn mỗi ngày đến khi triệu chứng thuyên giảm hoàn toàn.
Bài thuốc điều trị sốt rét nhẹ, hen suyễn và ho gà:
- Chuẩn bị: Tầm gửi cây duối, tầm gửi cây khế, lá hẹ, lá bạc hà và rau má với liều lượng vừa đủ
- Thực hiện: Các dược liệu trên sau khi rửa sạch thì đem đi sắc đặc. Chắt lấy nước thuốc chia thành nhiều lần và uống khi còn ấm để giúp cải thiện ho hoặc hen suyễn ở trẻ nhỏ rất tốt.
Lưu ý khi dùng cây tầm gửi chữa bệnh
Tầm gửi được biết đến với nhiều công dụng chữa bệnh và rất tốt cho sức khoẻ tổng thể. Tuy nhiên, trước và trong khi áp dụng các bài thuốc chữa từ dược liệu này, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Không sử dụng vị thuốc này với liều lượng cao hoặc lạm dụng vì có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ và gây ra tác dụng không mong muốn.
- Người bệnh không áp dụng đồng thời các bài thuốc chữa bệnh từ cây tầm gửi với thuốc Tây khi chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.
- Không dùng các dụng cụ bằng kim loại để sắc thuốc vì có thể ảnh hưởng đến dược tính của thuốc. Thay vào đó, người bệnh nên dùng nồi đất hoặc ấm sứ để sắc thuốc.
- Trước khi áp dụng các bài thuốc chữa bệnh từ cây tầm gửi, cần tham khảo ý kiến bác sĩ/ thầy thuốc để được tư vấn và hướng dẫn liều dùng cụ thể.
- Phụ nữ mang thai, đang cho con bú và trẻ nhỏ chỉ dùng dược liệu tầm gửi khi có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.
- Cần kết hợp chế độ ăn uống, sinh hoạt trong quá trình dùng thuốc để đạt được kết quả chữa trị tốt nhất.
Cây tầm gửi là vị thuốc quý trong Đông y với nhiều công dụng chữa bệnh. Tuy nhiên, trước khi thực hiện các bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu này, người bệnh cần tham vấn chuyên khoa để đảm bảo an toàn cũng như đạt được hiệu quả chữa trị tốt nhất.
Có thể bạn quan tâm:
- Củ Sắn Dây (Cát Căn): Tác Dụng và 35 Bài Thuốc Chữa Bệnh Hay Nhất
- Cây Hương Nhu: Đặc Điểm, Công Dụng Và Bài Thuốc Chữa Bệnh
Nguồn: https://luatduonggia.edu.vn
Danh mục: Tổng hợp